Alergiczne zapalenie spojówek (AZS) jest jedną z najczęstszych postaci alergii na świecie. Choroba ma zróżnicowany przebieg kliniczny – od stosunkowo łagodnego do zagrażającego funkcji oka.

W ostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost występowania chorób alergicznych. W Polsce szacuje się, że problem ten dotyczy 15,8% dorosłych i 19,2% dzieci. W grupie dorosłych częściej chorują kobiety, natomiast w grupie dzieci – chłopcy.¹ Alergia zwykle jest chorobą wielonarządową, a jej najczęstszy i pierwszy objaw stanowi alergiczne zapalenie spojówek. Wiadomo, że naturalny przebieg choroby alergicznej często cechuje marsz alergiczny, to znaczy stopniowe zajmowanie kolejnych narządów i układów oraz narastanie objawów alergicznych wraz z upływem czasu. W przypadku alergii narządu wzroku objawy oczne często na kilka lat wyprzedzają inne objawy, najczęściej ze strony układu oddechowego. W związku z powyższym skuteczna diagnostyka alergicznego zapalenia spojówek i rogówki jest bardzo ważna.

Rozpoznanie choroby oraz czynniki decydujące o wyborze techniki diagnostycznej

Rozpoznanie alergii narządu wzroku wymaga ścisłej współpracy okulisty i alergologa. W diagnostyce alergii ocznej szczególnie istotne są:

1. Wywiad alergologiczny pacjenta z wykazaniem rodzinnej predyspozycji do alergii. Badanie podmiotowe pozwala na ustalenie początku i przebiegu choroby, charakteru objawów zgłaszanych przez pacjenta, stopnia nasilenia i częstotliwości ich występowania (epizodyczne, sezonowe, całoroczne) oraz zależności od ekspozycji chorego na czynniki środowiskowe (np. okresy pylenia roślin).

2. Typowe objawy dotyczące narządu wzroku obserwowane w badaniu okulistycznym u chorych z alergią. Z zasady stwierdza się obustronność objawów, choć czasem pacjent może skarżyć się na większe dolegliwości w jednym oku. Charakterystycznym objawem alergii jest świąd. Głównie lokalizuje się w przyśrodkowym kącie oka, gdzie w wyniku mrugania dochodzi do nagromadzenia alergenów pyłków roślin. W przypadku uczuleń na alergeny grzybów pleśniowych, których zarodniki są dużo mniejsze od pyłków roślin, objawy świądu zlokalizowane są głównie w zewnętrznym kąciku oka.² Pocieranie oczu daje krótkotrwałą ulgę, ale nasila także podrażnienie, zaczerwienienie oka i reakcję zapalną. Pocieranie oczu może być przyczyną ubytków nabłonka rogówki, a w konsekwencji silnego bólu oka. Alergicznemu zapaleniu spojówek towarzyszy łzawienie i nadmierna produkcja wodnistej lub śluzowej wydzieliny, światłowstręt oraz obrzęk powiek. Charakterystyczne są też powiększone brodawki spojówki powiekowej, z poszerzonymi powierzchownymi naczyniami krwionośnymi i obrzękiem spojówki gałkowej.