Badanie SD OCT pozwala na potwierdzenie podejrzenia hipoplazji dołka, np. w przebiegu albinizmu, oraz wyjaśnienie przyczyny niższej ostrości wzroku w oczach bez oczopląsu z zachowanym refleksem z dołka. Jest szybkie i nieinwazyjne, powinno zatem poprzedzać badania elektrofizjologiczne.

Według nomenklatury histologiczno-anatomicznej dołkiem określamy zagłębienie siatkówki w centrum plamki o średnicy 1,5 mm, a więc o powierzchni porównywalnej do powierzchni tarczy nerwu wzrokowego.¹ Dołeczek zaś to centralna część dołka o średnicy 0,35 mm, będąca najcieńszą częścią siatkówki, pozbawiona komórek zwojowych i składająca się tylko z położonych bardzo blisko siebie czopków – wypustek fotoreceptorów i ich jąder oraz komórek Mullera.²

Prawidłowy rozwój dołka

Prawidłowy rozwój dołka, niezbędny dla uzyskania dobrej ostrości wzroku, rozpoczyna się w 20-22 tygodniu ciąży, a kończy około 15 miesiąca po urodzeniu. W 20-22 tygodniu ciąży dołek może być zidentyfikowany jako pojedyncza warstwa czopków w warstwie jądrzastej zewnętrznej. W 25 tygodniu ciąży pojawia się zagłębienie dołka jako skutek postępującego obwodowego przemieszczania komórek zwojowych, warstwy zwojowej wewnętrznej i warstwy jądrzastej wewnętrznej. Już po porodzie natomiast dochodzi do pogrubienia warstwy jądrzastej wewnętrznej z powodu większego zagęszczenia czopków w dołku.³

Hipoplazja dołka

Wszelkie zaburzenia powyżej opisanego procesu prowadzą do hipoplazji dołka, która może prowadzić do niskiej ostrości wzroku. Patologii tej nadawano różne nazwy, czasem zależne od stopnia zaawansowania zmian: fovea plana (dołek płaski),⁴ foveal dysgenesis (dysgenezja dołka) albo nawet foveal aplasia (aplazja dołka).⁵ Z historycznego punktu widzenia termin hipoplazja dołka był stosowany do opisania sytuacji, w której zagłębienie dołka w badaniu dna oka wziernikowaniem było słabo widoczne, a wykluczone zostały inne przyczyny prowadzące do obrzęku plamki. Według Marmora fovea po łacinie oznacza zagłębienie, a więc pojęcie foveal hypoplasia w dosłownej interpretacji oznacza nie więcej niż brak tego zagłębienia w centralnej części siatkówki w badaniu dna oka.⁴ Stąd wywodzi się więc pojęcie hipoplazji dołka, mimo że mówiąc o tej patologii, analizujemy tak naprawdę jego centralną część, zwaną dołeczkiem. Jednak ze względu na używane powszechnie w piśmiennictwie pojęcie hipoplazji dołka pozostaniemy przy tym sformułowaniu, nie wprowadzając pojęcia hipoplazji dołeczka.