U większości chorych bakteryjne zapalenie spojówek ulega samoistnemu wyleczeniu i wymagają oni jedynie obserwacji. Jeśli pojawiają się wskazania do leczenia, należy zastosować antybiotyk o szerokim spektrum działania (fluorochinolon lub aminoglikozyd).

Zapalenie spojówek na tle bakteryjnym jest przyczyną 1% konsultacji odpowiednika polskiego lekarza rodzinnego w Wielkiej Brytanii,^1,2 a w Stanach Zjednoczonych rozpoznawanych jest w około 4 milionów przypadków rocznie.³ W znacznym procencie (65-78%) dotyczy dzieci, najczęściej między 3 a 9 r.ż.^4,5 Uważa się, że w większości przypadków choroba ma łagodny przebieg i samoograniczający charakter. Dyskutuje się nawet nad celowością wdrażania antybiotyków wobec istnienia dowodów na samowyleczenie. Jednak w niektórych przypadkach bakteryjnego zapalenia spojówek może dochodzić do powikłań miejscowych, np. zrostów spojówki lub perforacji rogówki. Należy być także świadomym związku między zakażeniem pewnymi szczepami bakterii z infekcjami ogólnoustrojowymi, jak ma to miejsce w przypadku dwoinki rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae) u noworodków lub pałeczki grypy (Haemophilus influenzae) u starszych dzieci.

W niniejszym artykule podjęto próbę udzielenia odpowiedzi na następujące pytania:

• Jak rozpoznawać różne rodzaje zakażenia bakteryjnego spojówek?
• Jak i kiedy wykonywać badania dodatkowe?
• Kiedy stosować leczenie miejscowym, a kiedy nawet doustnym antybiotykiem?
• Jaki antybiotyk wybrać, pamiętając o narastającej lekooporności niektórych szczepów bakterii?

Objawy zapalenia spojówek

Stan zapalny spojówek spowodowany infekcją bakteryjną najczęściej objawia się średnio nasilonym przekrwieniem spojówek z obecnością śluzowo-ropnej wydzieliny wywołującej uczucie ciała obcego i łzawienie. Bardzo rzadko dochodzi do powstawania błon prawdziwych, złuszczających się z krwawieniem i niszczeniem nabłonka (w przebiegu infekcji maczugowcem błonicy [Corynebacterium diphtheriae] i paciorkowcami beta-hemolizującymi [Staphylococci]), oraz do powstawania błon rzekomych (w przebiegu infekcji N. gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis), paciorkowcem (zapalenia płuc [S. pneumoniae]). Zapalenie bakteryjne jest zdecydowanie częstsze (65-78%) niż wirusowe.^5,7 Okres inkubacji wynosi zwykle 1-7 dni, a transmisja możliwa jest przez kolejne 2-7 dni.⁷ Można wyróżnić trzy typy bakteryjnego zapalenia spojówek (tab. 1).^6,7-10

Drobnoustroje chorobotwórcze wywołujące zapalenie spojówek

Szczegółowy podział drobnoustrojów chorobotwórczych powodujących zapalenie spojówek z uwzględnieniem różnych grup wiekowych przedstawiono w tabeli 2.8, 9, 11-17