W artykule opisano najczęstsze błędy diagnostyczne i terapeutyczne obserwowane przez strabologów w ich codziennej praktyce, mając nadzieję, że spostrzeżenia te przyczynią się do ich wyeliminowania oraz uzyskiwania lepszych wyników w leczeniu zeza u dzieci.

Kiedy zostałam poproszona o podzielenie się moim doświadczeniem w zakresie najczęściej popełnianych błędów w leczeniu zeza u dzieci, nie byłam pewna, jaką przyjąć formułę tego opracowania. Postanowiłam więc przez dwa kolejne tygodnie mojej codziennej pracy zapisywać wychwycone problemy i błędy u konsultowanych przeze mnie dzieci. Poniższe opracowanie powstało na podstawie tych obserwacji.

Przekonanie, że dziecko wyrośnie z zeza do 3 r.ż.

Niestety spotyka się jeszcze sytuacje, w których rodzice małego dziecka z zezem są przekonywani, że:

• do 3 r.ż. dziecko samo z zeza wyrośnie
• małego dziecka nie bada się okulistycznie
• na badanie okulistyczne należy się zgłosić, gdy dziecko zacznie mówić (ryc. 1).

Trudno o bardziej mylne przekonania. Trzeba jednoznacznie podkreślić, że każde dziecko z podejrzeniem zeza, niezależnie od wieku, powinno być niezwłocznie zbadane okulistycznie (ryc. 2).

Nie wolno bowiem zapominać, że zez może być objawem zaburzeń anatomicznych oka, zaćmy wrodzonej lub nawet siatkówczaka. Niezbadanie dziecka w takiej sytuacji opóźnia rozpoznanie, a tym samym leczenie, co w przypadku niektórych schorzeń ma niebagatelne znaczenie. Wczesne leczenie zeza ma również na celu niedopuszczenie do powstania niedowidzenia.

Zez pozorny

Wielokrotnie powtarzany mit o braku konieczności badania małego dziecka z zezem jest spowodowany częstym występowaniem zeza pozornego u malutkich dzieci (ryc. 3).

Przyczyną zeza pozornego jest mały rozstaw źrenic towarzyszący szerokiej nasadzie nosa, często obserwowany u niemowląt (tzw. zmarszczka nakątna). Zez pozorny nie wpływa na funkcjonowanie wzrokowe dziecka i jest całkowicie niewinny. Złudzenie zeza zmniejsza się, gdy podczas rozwoju dziecka zwiększa się odległość między gałkami ocznymi, a środkowa część twarzy zajmuje proporcjonalnie mniejszą część twarzy.

Niezmiernie ważne jest odróżnienie zeza pozornego od rzeczywistego nierównoległego ustawienia gałek ocznych. Z zeza pozornego dzieci faktycznie wyrastają i nie stanowi on żadnej przeszkody dla prawidłowego rozwoju układu wzrokowego, podczas gdy zez może doprowadzić do niedowidzenia jednego oka oraz utraty widzenia obuocznego. Badanie okulistyczne małych dzieci jest zazwyczaj trudne, wymaga doświadczenia oraz znajomości specjalnych technik diagnostycznych, dlatego każde dziecko z podejrzeniem zeza powinno być niezwłocznie zbadane przez strabologa lub okulistę dziecięcego (ryc. 4).