Celem zabiegu usunięcia skrzydlika jest przywrócenie prawidłowej i gładkiej powierzchni oka.

Metodę operacyjną oraz terapię uzupełniającą leczenie chirurgiczne należy dobrać odrębnie dla każdego z chorych.

Definicja

Skrzydlik to trójkątny fałd spojówki i tkanki włóknisto-naczyniowej wrastający na rogówkę w kierunku osi widzenia.¹ Można w nim wyróżnić 3 elementy: pokrywę, którą stanowi beznaczyniowa strefa otaczająca krawędź głowy skrzydlika, głowę oraz podstawę (ryc. 1).² Niektóre klasyfikacje wyróżniają również szyję – zwężoną część ponad rąbkiem rogówki.

Obraz histopatologiczny

W badaniu histopatologicznym obserwuje się degenerację włókien kolagenowych, komórki zapalne, neowaskularyzację, przebudowę macierzy komórkowej, a w głowie skrzydlika również metaplazję komórek nabłonkowych rąbka z rozrostem komórek kubkowych oraz proliferację fibroblastów. Nawracające skrzydliki często nie mają typowych cech histologicznych, takich jak zwyrodnienie włókien kolagenowych, wydaje się zatem, że powinny być raczej klasyfikowane jako nadmierny rozrost tkanki łącznej włóknistej.¹ Skrzydliki rzekome stanowią natomiast pasma spojówki przylegające do uszkodzonej w wyniku ostrego stanu zapalnego rogówki – najczęściej w następstwie oparzenia chemicznego, owrzodzenia lub urazu.²

Patogeneza

Procesy patologiczne prowadzące do powstania skrzydlika nie są dokładnie poznane, a jego rozwój wynika najprawdopodobniej z połączenia czynników uwarunkowanych genetycznie z czynnikami środowiskowymi. Najlepiej udokumentowanym pojedynczym czynnikiem ryzyka jest promieniowanie ultrafioletowe (UV),³ które prowadzi do uruchomienia wielu procesów patologicznych, w tym stresu oksydacyjnego, aktywacji czynników wzrostu tkanki łącznej i śródbłonka naczyń (VEGF – vascular endothelial growth factor) oraz wzmożonej produkcji cytokin prozapalnych i metaloproteinaz, które uczestniczą w procesach przebudowy składników macierzy zewnątrzkomórkowej. Promieniowanie UV może też prowadzić do mutacji genu supresorowego p53 (tumor suppressor gene), co powoduje nadmierny i nieprawidłowy rozplem komórek nabłonkowych.⁴ Innymi czynnikami odgrywającymi ważną rolę w powstawaniu skrzydlika są zaburzenia filmu łzowego, przewlekłe stany zapalne powierzchni oczu, nadmierna ekspozycja na wiatr, kurz oraz inne czynniki drażniące dla oczu.¹ Pojawiają się również doniesienia o udziale wirusa brodawczaka ludzkiego w patogenezie skrzydlika.⁵

U większości pacjentów rozwój skrzydlika poprzedza tzw. tłuszczyk – żółto-biała guzkowata zmiana podnabłonkowa spojówki o charakterze bezpostaciowych depozytów.1 Nie wiadomo jednak dokładnie, dlaczego u części pacjentów tłuszczyk nie ulega progres...