Niedowidzenie to obniżenie ostrości widzenia w optymalnej korekcji okularowej niespowodowane zmianami organicznymi w obrębie układu wzroku. Do jego przyczyn należą: zez, wada refrakcji, deprywacja sensoryczna. W leczeniu, oprócz korekcji okularowej, najczęściej stosuje się zasłanianie (obturację) oka lepiej widzącego i farmakologiczne obniżanie ostrości widzenia w tym oku, z ewentualną optyczną penalizacją. Użycie wspomagania farmakologicznego (lewodopa, cytykolina) pozostaje w fazie eksperymentalnej, a ćwiczenia pleoptyczne prawdopodobnie mają mniejsze znaczenie, niż wcześniej uważano. W ostatnich latach Pediatric Eye Disease Investigator Group zdaje się wyznaczać trendy w leczeniu niedowidzenia u dzieci – w artykule omówiono główne prace tej grupy dotyczące poruszanego zagadnienia.

Wprowadzenie

Niedowidzenie definiuje się jako obniżenie ostrości widzenia w optymalnej korekcji okularowej niespowodowane zmianami organicznymi w obrębie układu wzroku.

Jest ono najczęstszą przyczyną jednoocznego upośledzenia widzenia u dzieci i młodych dorosłych. Jego częstość szacuje się na 4% populacji.¹ Niedowidzenie może być jednooczne lub (znacznie rzadziej) obuoczne.

Przyczyną niedowidzenia mogą być: zez (najczęściej), wada refrakcji lub deprywacja sensoryczna. Zez odpowiada za 45-57% wszystkich przypadków niedowidzenia. Różnowzroczność jest przyczyną 17% z nich. Często spotyka się kombinację tych dwóch przyczyn (27-35%).^2,3 Sporadycznie przyczyną niedowidzenia jest deprywacja sensoryczna (zaćma, zmiany rogówkowe).

O niedowidzeniu znacznego stopnia mówi się, gdy ostrość widzenia wynosi 0,05-0,2, a średniego stopnia, gdy ostrość widzenia wynosi 0,25-0,5.

W leczeniu niedowidzenia wykorzystuje się „bardziej intensywne używanie” oka. Najczęściej stosuje się zasłanianie (obturację) lepiej widzącego oka, farmakologiczne obniżanie ostrości widzenia w oku lepiej widzącym, z ewentualną optyczną penalizacją. Użycie wspomagania farmakologicznego (lewodopa, cytykolina) jest jeszcze w fazie eksperymentalnej.

Ćwiczenia pleoptyczne mogą mieć pewne działanie wspomagające, ale ich znaczenie wydaje się dużo mniejsze, niż dawniej uważano.

Rozpoznanie

Niedowidzenie określa się jako różnicę dwóch lub więcej rzędów w skali logMAR pomiędzy oczami, w optymalnej korekcji optycznej. Preferowane jest używanie testów logarytmicznych ze względu na ich większą czułość. Ponadto można używać testów z „zagęszczeniem” optotypów (crowding), co dodatkowo zwiększa czułość badania (ryc. 1). Zawsze należy zwracać uwagę na całkowite przesłonięcie oka niebadanego, aby wyeliminować możliwość podglądania lepszym okiem (ryc. 2).