Stwardnienie rozsiane charakteryzuje się występowaniem zróżnicowanych objawów okulistycznych. Najczęściej spotykanym zaburzeniem widzenia jest pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego. U chorych na SM stwierdza się również dwojenie, zaburzenia ustawienia i ruchomości gałek ocznych, częściej występują u nich także zapalenia błony naczyniowej oka. Pacjenci ze stwardnieniem rozsianym powinni być otoczeni systematyczną i wnikliwą opieką okulistyczną.

Wprowadzenie

Stwardnienie rozsiane (SM – sclerosis multiplex) jest przewlekłą chorobą zaczynającą się zazwyczaj u młodych dorosłych (20-40 r.ż.), związaną z występowaniem w obrębie ośrodkowego układu nerwowego rozsianych ognisk demielinizacyjno-zapalnych, z wtórną reakcją glejową prowadzącą do stwardnienia (sclerosis). Ogniska demielinizacji (plaki demielinizacyjne) mogą występować w różnych lokalizacjach OUN („rozsianie w przestrzeni”) oraz pojawiać się i ustępować w czasie („rozsianie w czasie”). Przebieg kliniczny choroby może być łagodny, skąpoobjawowy lub ciężki, prowadząc w krótkim czasie do znacznej niepełnosprawności.

Wyróżnia się dwie główne postacie choroby: rzutowo-remisyjną i pierwotnie postępującą. Postać rzutowo-remisyjna występuje u 85-90% pacjentów, średnio dwukrotnie częściej u kobiet. Cechuje ją pojawianie się rzutów choroby, które ulegają całkowitej lub częściowej remisji. U większości pacjentów ta postać SM w późniejszym okresie przechodzi w postać wtórnie postępującą, która wiąże się z procesem narastania niepełnosprawności. Postać pierwotnie postępująca występuje u ok. 10-15% pacjentów, charakteryzuje się stopniową progresją objawów i stałym postępem choroby.

Przyczyna SM nie jest do końca wyjaśniona. Wśród istotnych przyczyn wymienia się podłoże autoimmunologiczne, uwarunkowania genetyczne oraz czynniki środowiskowe. Choroba ma charakter postępującego procesu neurodegeneracyjnego, który klinicznie manifestuje się występowaniem różnorodnych objawów ze strony wielu narządów, w tym licznych objawów okulistycznych.^1,2

Zmiany oczne w SM

Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego

Najczęstszym pierwszym objawem okulistycznym zwiastującym pojawienie się stwardnienia rozsianego jest pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego (ON – optic neuritis). Jeśli jest ono początkowym i pojedynczym objawem procesu demielinizacyjnego, wówczas nie rozpoznaje się jeszcze klinicznie pewnego SM, ale izolowany zespół objawów (CIS – clinically isolated syndrome).

Jedno z pytań najczęściej zadawanych przez pacjentów i lekarzy brzmi: jak wysokie jest ryzyko konwersji CIS w postaci ON do pełnoobjawowego SM? Prospektywne badania wykazały, że u 36% pacjentów z przebytym ON w ciągu 5 lat rozwija się klinicznie p...