Choroby pasożytnicze nie są częstym problemem w praktyce okulistycznej w Polsce. Jednak wiedza na ich temat jest niezbędna, ponieważ niektóre z nich, nierozpoznane, mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń oka. Poniższe opracowanie przedstawia zarówno choroby dobrze znane (toksoplazmoza, toksokaroza, malaria i inne), jak i opisane stosunkowo niedawno (dirofilarioza, akantameboza).

Wprowadzenie

Pasożyty są bardzo niejednorodną grupą organizmów, obejmującą zarówno jednokomórkowe mikrosporydia wielkości ok. 1 μm, do których uwidocznienia niezbędny jest mikroskop elektronowy, jak i robaki oraz stawonogi (wszy, kleszcze), które można zobaczyć gołym okiem. Choroby pasożytnicze są przyczyną problemów okulistycznych u milionów ludzi na świecie. W Polsce wiele chorób z tej grupy nie występuje wcale lub stwierdza się je dość rzadko, co powoduje specyficzne problemy, takie jak brak doświadczenia w diagnostyce, niedostępność testów laboratoryjnych czy leków. Ponadto liczne choroby pasożytnicze to tzw. neglected diseases i nie ma nowoczesnych leków skutecznych w ich terapii. Należy jednak podkreślić, że choroby egzotyczne bywają przywlekane, tym bardziej że narastają takie zjawiska, jak migracje ludności czy wyjazdy turystyczne, nasila się również problem tzw. chorób podróżujących (patogeny docierające w nietypowe dla nich obszary świata wraz z żywnością lub innymi produktami). Stosunkowo wysoki poziom higieny produkcji i przetwarzania żywności w Polsce sprawia, że wiele parazytoz prawie nie występuje lub pojawia się u nas coraz rzadziej. Sytuacja jest jednak skrajnie odmienna w krajach tropikalnych, tak chętnie obieranych jako cel podróży, do których bezpiecznie może się udać jedynie osoba dobrze przygotowana – nie tylko zaszczepiona, lecz także wyposażona w odpowiednią wiedzę i właściwe nawyki higieniczne.

W artykule przedstawiamy wybrane parazytozy dotyczące oka i sygnalizujemy problemy okulistyczne w zarażeniach o innych lokalizacjach. Świat mikroorganizmów jest niezwykle bogaty i dynamiczny, stąd epidemiologia chorób zakaźnych i pasożytniczych również się zmienia. Jedne patogeny tracą na znaczeniu, inne zyskują rolę dominującą, jeszcze inne zaczynamy postrzegać jako odpowiedzialne za dawno opisywane zespoły o niejasnej etiologii.

Choroby powodowane przez pierwotniaki

Pełzakowe zapalenie rogówki (Acanthamoeba keratitis)

Wolno żyjące pierwotniaki z rodzaju Acanthamoeba są powszechne w wodzie kranowej, źródlanej, słodkiej lub półsłonej, a także w glebie.l-3 Występują w formie aktywnych trofozoitów (wielkości 15 do 45 μm) lub przetrwalnikowych cyst odpornych na zamr...