Dla neurotroficznego zapalenia rogówki – zwyrodnieniowej choroby rogówki – charakterystyczne są powstające samoistnie, niegojące się ubytki nabłonka. Mogą one powodować rozwój owrzodzeń, rozmiękanie i perforację rogówki. W artykule zaprezentowano przyczyny, patomechanizm, diagnostykę i metody terapii neurotroficznego zapalenia rogówki. Dla współczesnej okulistyki leczenie tej choroby wciąż pozostaje wyzwaniem.

Wprowadzenie

Rogówka to najważniejszy element układu optycznego oka człowieka. Cechuje się całkowitą przejrzystością i ma gładką powierzchnię, a jej rola polega na skupianiu światła na powierzchni siatkówki. Jest to możliwe dzięki zachowaniu homeostazy między różnymi czynnikami humoralnymi obecnymi we łzach oraz czynnikami wytwarzanymi przez włókna nerwowe zaopatrujące rogówkę, co z kolei warunkuje utrzymanie anatomicznej i czynnościowej integralności powierzchni oka.^1,2

Neurotroficzne zapalenie rogówki (NK – neurotrophic keratitis) to rzadka zwyrodnieniowa choroba rogówki charakteryzująca się powstawaniem samoistnych, niegojących się ubytków nabłonka. Mogą one prowadzić do rozwoju owrzodzeń, rozmiękania i perforacji rogówki.^3-5 Istotą patomechanizmu NK jest uszkodzenie nerwu trójdzielnego, który unerwia czuciowo rogówkę. Skutkuje to niedoborem neuropeptydów, neuroprzekaźników i czynników wzrostu kontrolujących homeostazę tej ważnej części układu optycznego oka człowieka.^2,3 O tym, jak istotną funkcję w metabolizmie i zachowaniu integralności tej przejrzystej struktury oka pełni tkanka nerwowa, może świadczyć fakt, że zdrowa rogówka jest jednym z najbardziej unerwionych czuciowo miejsc ludzkiego organizmu.⁶

Budowa rogówki

Rogówka, będąc częścią błony włóknistej oka, decyduje o kształcie gałki ocznej i chroni jej struktury wewnętrzne.⁷ W warunkach fizjologicznych cechuje się idealną przejrzystością, co umożliwia poprawne widzenie. Jest najsilniejszym ośrodkiem refrakcyjnym oka – moc optyczna rogówki to ok. 42 dioptrii przy całkowitej mocy łamiącej oka wynoszącej 57-62 dioptrie.^1,7 W przeciwieństwie do soczewki moc załamywania promieni świetlnych przez rogówkę jest stała, niezmienna przez całe życie. Rogówka dorosłego człowieka ma ok. 11 mm średnicy w pionie i 12 mm w poziomie.^1,6 W części obwodowej ma największą grubość (ok. 0,9-1,2 mm), stopniowo staje się coraz cieńsza, by osiągnąć najmniejszą grubość w części środkowej (ok. 0,4-0,7 mm). Rogówka jest pozbawiona naczyń krwionośnych; odżywia się dzięki dyfuzji – przez łzy i płyn przedniokomorowy, a także dzięki neurotrofinom dostarczanym przez unerwienie rogówki. Ma dużo zakończeń nerwowych będących włóknami nerwowymi bezrdzennymi.¹