W artykule zaprezentowano ważniejsze powikłania oczne spowodowane przyjmowaniem leków stosowanych ogólnie, z uwzględnieniem poszczególnych elementów narządu wzroku.

Wprowadzenie

Leki stosowane w chorobach ogólnoustrojowych mogą wywoływać różne niekorzystne zmiany w narządzie wzroku. Oko stanowi swoisty rezerwuar, w którym gromadzą się substancje zawarte w lekach, powodując jego uszkodzenie. Zmiany takie mają charakter odwracalny lub nieodwracalny. Jeśli pacjent zgłasza objawy oczne, których przyczyna jest nieoczywista, należy zebrać dokładny wywiad dotyczący ogólnie stosowanych leków.

Zaburzenia dotyczące powierzchni oka

Najczęściej występującym objawem ze struktur powierzchni oka jest zespół suchego oka spowodowany przyjmowaniem takich leków, jak: trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, izotretynoina, β-adrenolityki, doustne środki antykoncepcyjne, diuretyki.

Najgroźniejsze powikłanie ze strony powierzchni oka stanowi zespół Stevensa-Johnsona. Może go wywołać ponad 200 leków, ale najczęściej rozwija się wskutek podawania penicylin, tetracyklin, sulfonamidów, niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) i karbamazepiny.

Rogówka

W obrębie rogówki gromadzi się szereg leków, miejscem kumulacji może być nabłonek lub zrąb rogówki. Objawy nie są na ogół odczuwane przez pacjenta i nie powodują pogorszenia ostrości wzroku. Zazwyczaj odstawienie leku powoduje wycofanie się zmian rogówkowych. Osady rogówkowe obserwuje się najczęściej podczas przyjmowania amiodaronu, chlorochiny i hydroksychlorochiny, indometacyny, tamoksyfenu (ryc. 1). W obrębie rogówki mogą się kumulować osady złota lub srebra.¹

Soczewka

Zmiany w obrębie soczewki wskutek terapii ogólnej wynikają z gromadzenia się substancji w postaci osadów lub zmętnień, które powodują zmniejszenie przezierności soczewki. Zmianie może ulegać też stopień jej uwodnienia, dając w efekcie pozorną miopię; pojawiają się również zaburzenia akomodacji wywołane zaburzeniami pracy mięśnia rzęskowego.

Typowymi lekami prowadzącymi do zmętnienia soczewki w postaci zaćmy podtorebkowej tylnej są glikokortykosteroidy (GKS), zarówno te podawane doustnie i parenteralnie, jak i dożylnie. Stosunkowo niskim ryzykiem wystąpienia zaćmy obciążona jest terap...