W artykule przedstawiono techniki operacji zatok przynosowych: klasyczną i nową, endoskopową technikę operacji zatok przynosowych, obecnie uznawaną za metodę leczenia z wyboru, wraz ze specyficznymi dla nich powikłaniami i niepożądanymi następstwami. Autorzy zaprezentowali wyniki badań własnych, obejmujących 1241 pacjentów operowanych w Klinice Otolaryngologii, Onkologii Laryngologicznej, Audiologii i Foniatrii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi z powodu zmian patologicznych zatok szczękowych.

Leczenie operacyjne zatok szczękowych – historia i przyczyny

Za odkrywcę zatok szczękowych uznawany jest brytyjski chirurg Nathaniel Highmore – na podstawie pracy z 1651 r., chociaż pierwsze opisy i rysunki przedstawił Leonardo da Vinci (1489). Od XVII w. były one przedmiotem zainteresowania chirurgów jako ogniska procesów zapalnych twarzoczaszki. Różnymi drogami próbowano udrażniać stany ropne zatok szczękowych, jednak zazwyczaj próby te okazywały się mało skuteczne.¹

Twórcami metody operacyjnej stosowanej przez dziesiątki lat w leczeniu operacyjnym zatok szczękowych byli George Caldwell i Henry Luc. Caldwell opisał ją w 1893 r. na łamach czasopisma „New York Medical Journal”, a 4 lata później Luc na posiedzeniu Francuskiego Towarzystwa Otologicznego przedstawił technikę otwarcia zatoki szczękowej. W 1903 r. Henry Luc publicznie uznał, że to George Caldwell jako pierwszy opisał metodę operacji zatok szczękowych.²

Ze względu na uwarunkowania anatomiczne zatoka szczękowa jest w większym stopniu narażona na powstawanie i przedłużanie się stanów zapalnych niż pozostałe zatoki przynosowe. Szczególnie położenie jej naturalnego ujścia znacznie powyżej dna zatoki powoduje brak wspomagania grawitacyjnego w oczyszczaniu się zatoki z zalegającej śluzowej wydzieliny. Anomalie anatomiczne przegrody nosa, małżowin nosowych środkowych czy bocznej ściany nosa stwarzają dogodne warunki do rozwoju zmian zapalnych, głównie w obrębie zatok szczękowych. Bezpośredni kontakt dna zatok szczękowych z zębami skutkuje większym ich narażeniem na zębopochodne zmiany zapalne. W następstwie leczenia kanałowego zębów czasem przedostają się do światła zatoki ciała obce – materiał stomatologiczny. W ostatnich latach w związku z rozwojem techniki implantacji zębów rośnie liczba operacji zatok szczękowych ukierunkowanych na zwiększenie grubości ściany dolnej zatoki, tak aby poprawić warunki do zakotwiczenia implantu.^3,4

Metody leczenia operacyjnego były i są pochodną rozwoju technologicznego oraz koncepcji powstawania zmian patologicznych w obrębie zatok przynosowych. Operacje zatok szczękowych przez wiele lat były najczęściej wykonywanymi operacjami zatok przyno...