Standardowa CXL jest obecnie najczęstszym sposobem leczenia stożka rogówki. Z kolei utrudnienia i powikłania wynikające z metodyki zabiegu są w dalszym ciągu mocnym argumentem skłaniającym do poszukiwania alternatywnych metod.

Wprowadzenie

Cross-linking (CXL – X-linking) jest metodą operacyjną, która ma na celu wzmocnienie struktury rogówki i powstrzymanie progresji jej stożka. Po raz pierwszy była zastosowana w Technical University w Dreźnie w Niemczech w 1998 roku.¹ Skuteczność i bezpieczeństwo zabiegu zostały później potwierdzone w wielu badaniach klinicznych prowadzonych na całym świecie.^2,3 Procedurę CXL rozszerza się obecnie o nowe wskazania, takie jak leczenie pooperacyjnych ektazji rogówki, keratopatii pęcherzowej, dystrofii siateczkowatej rogówki, a także infekcyjnych owrzodzeń rogówki (PACK-CXL – photoactivated chromophore for keratitis cross-linking). Zabieg jest także łączony z chirurgią refrakcyjną na rogówce (CXL-Plus).⁴ Podjęto też próby rozszerzenia zastosowania zabiegu CXL jako uzupełnienia ortokeratologii, keratoplastyki i leczenia nieszczelności poduszki filtracyjnej po zabiegu trabekulektomii.^5,6 Wyniki najnowszych badań świadczą o udanych próbach zatrzymania progresji krótkowzroczności u myszy po wykonanym zabiegu CXL na twardówce.⁷

Standardowa metodyka CXL obejmuje usunięcie nabłonka rogówki (epithelium-off) w celu poprawienia penetracji ryboflawiny (witaminy B₂), dla której nabłonek stanowi naturalną barierę dyfuzyjną. Powtarzana aplikacja (przez ok. 30 minut) 0,1% ryboflawiny rozpuszczonej w 20% dekstranie pozwala na osiągnięcie wysokiego stężenia ryboflawiny w zrębie rogówki. Udowodniono, że odpowiednie wysycenie zrębu rogówki roztworem ryboflawiny poprawia wielokrotnie absorpcję promieniowania przez przednie warstwy rogówki, co pozwala ograniczyć wnikanie UVA do głębszych struktur gałki ocznej.² Rogówkę poddaje się działaniu światła ultrafioletowego o mocy 3 mW/cm² i długości fali 365 nm (UVA) w ciągu kolejnych 30 minut przy równoległej aplikacji ryboflawiny (ryc. 1).

Wadą wspomnianej metody CXL jest czas trwania zabiegu. Standardowa procedura trwa godzinę, co jest uciążliwe dla pacjenta i znacznie ogranicza liczbę wykonanych zabiegów. Dodatkowo usunięcie nabłonka wymaga względnie długotrwałego procesu wynabłonkowania rogówki i wiąże się często z bólem oka oraz koniecznością aplikacji opatrunkowych soczewek nagałkowych.1,⁸ Dotąd wprowadzono liczne modyfikacje standardowej techniki zabiegu CXL, które zmierzają z jednej strony do ochrony nabłonka rogówki, a z drugiej – do skrócenia czasu zabiegu.