Oponiak nerwu wzrokowego – diagnostyka i leczenie
lek. Emil Tomasz Grochowski
dr n. med. Diana Anna Dmuchowska
dr n. med. Paweł Kraśnicki
prof. dr hab. n. med. Zofia Mariak
- Przedstawienie aktualnej wiedzy na temat etiologii, epidemiologii, objawów, różnicowania i diagnostyki oponiaka nerwu wzrokowego
- Omówienie schematu monitorowania i standardów postępowania w przypadku oponiaka nerwu wzrokowego z perspektywy lekarza okulisty
Opis przypadku
Czterdziestosiedmioletnia pacjentka zgłaszała silny ból głowy i okolicy prawego oka, bolesność przy ruchach gałek ocznych, dwojenie i pogorszenie widzenia okiem prawym. Z odchyleń w badaniu okulistycznym stwierdzono w oku prawym m.in. źrenicę Marcusa Gunna, ubytki w polu widzenia, w badaniu wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP – visual evoked potentials) obniżoną amplitudę i nieznacznie wydłużoną latencję fali P100. Od pojawienia się pierwszych objawów do ustalenia ostatecznego rozpoznania, potwierdzonego na podstawie badania histopatologicznego, minął rok. Ze względu na początkowo niejednoznaczny obraz kliniczny i wyniki badań dodatkowych w tym czasie pacjentka była wielokrotnie hospitalizowana na oddziałach m.in. neurologii, neuroinfekcji, okulistyki, neurochirurgii oraz odbyła konsultacje u lekarzy innych specjalności (ginekolog, gastrolog, reumatolog).
Oponiaki nerwu wzrokowego (ONSM – optic nerve sheath meningioma) są rzadkimi łagodnymi nowotworami ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Mimo powolnego wzrostu ich lokalizacja sprawia, że nieleczone mogą prowadzić do całkowitej utraty widzenia zajętym okiem. W artykule przedstawiono aktualną wiedzę i standardy postępowania w ONSM z perspektywy lekarza okulisty.
Anatomia nerwu II
Nerw wzrokowy jest właściwie pęczkiem istoty białej międzymózgowia, co odróżnia go od pozostałych nerwów czaszkowych. Z tego powodu nie ma osłonki Schwanna, a otoczony jest oponami miękką, pajęczą i twardą.
Etiologia i występowanie
Oponiak nerwu wzrokowego w 10% pochodzi z wewnątrzoczodołowych lub wewnątrzkanałowych komórek nabłonka pokrywającego pajęczynówkę (meningiothelium) (postać pierwotna). Pozostałe 90% to oponiaki wtórne, powstające wewnątrzczaszkowo z grzebienia kości klinowej, guzowatości siodła tureckiego lub opuszki węchowej i naciekające osłonkę nerwu wzrokowego1. Lokalizacja wewnątrzoczodołowa jest najczęstsza (92%), a choroba ma charakter jednostronny w około 95% przypadków2. Rzadki obustronny ONSM występuje zwykle, choć nie wyłącznie3-5, u pacjentów z neurofibromatozą typu 2 (NF2). ONSM nie daje przerzutów, ale może rozrastać się w oczodole i w kierunku jamy czaszki. Oponiaki nerwu wzrokowego stanowią 2-3,5% wszystkich guzów oczodołu i 1-2% wszystkich oponiaków6.
