Według aktualnej nomenklatury jaskra pierwotna otwartego kąta jest przewlekłą, progresywną neuropatią przebiegającą z charakterystycznymi zmianami morfologicznymi tarczy nerwu wzrokowego i warstwy włókien nerwowych siatkówki przy braku innych chorób i wrodzonych anomalii ocznych. Zmiany te wiążą się z utratą komórek zwojowych siatkówki i charakterystycznymi ubytkami w polu widzenia^1-3. Obecnie przyjmuje się, że ciśnienie wewnątrzgałkowe (IOP – intraocular pressure) jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka rozwoju neuropatii nerwu wzrokowego, ale nie jest ono uwzględnione w definicji choroby. Podkreśla się również, że do rozwoju neuropatii jaskrowej może dojść przy każdej wartości IOP^1,3. W wielu badaniach wykazano jednak, że wraz ze wzrostem wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego wzrasta zapadalność na jaskrę⁴. Etiologia choroby pozostaje niejasna. Prawdopodobnie rolę w jej rozwoju odgrywają zarówno czynniki genetyczne, jak i choroby towarzyszące. Choć wiedza na temat przyczyn i czynników ryzyka rozwoju jaskry wciąż się poszerza, to jedynym parametrem podlegającym modyfikacji w leczeniu neuropatii jaskrowej pozostaje wartość ciśnienia wewnątrzgałkowego⁴. Znajomość czynników ryzyka pozwala jednak na wcześniejsze zidentyfikowanie i ewentualne szybsze rozpoczęcie terapii u narażonych pacjentów.

Do czynników ryzyka rozwoju neuropatii jaskrowej należą:

• podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, będące wciąż jedynym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka⁴; według dostępnych badań wraz ze wzrostem wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego o każdy 1 mmHg ryzyko rozwoju jaskry zwiększa się o 11-12% u pacjentów odmiany kaukaskiej⁵ i nawet o 18% u osób pochodzenia latynoskiego⁶
• starszy wiek pacjenta – w badaniu Collaborative Initial Glaucoma Treatment Study (CIGTS) wykazano, że ryzyko rozwoju neuropatii jaskrowej wzrastało o 10% na każde dziesięć lat życia⁷
• rodzinny dodatni wywiad jaskrowy – według danych z badania Rotterdam ryzyko rozwoju neuropatii jaskrowej było 9,2 razy większe u krewnych pierwszego stopnia osoby chorej⁸.
• odmiana – szczególnie narażone na rozwój neuropatii jaskrowej są osoby odmiany czarnej³
• niższe ciśnienie perfuzji – podejrzewa się, że niskie wartości prowadzą do zaburzeń przepływu krwi w tarczy nerwu wzrokowego i prowadzą do progresji uszkodzenia jaskrowego²
• cukrzyca typu 2 – sama choroba i dłuższy czas jej trwania zwiększają ryzyko zachorowania na jaskrę⁹
• krótkowzroczność – istnieje hipoteza, że osoby z dłuższą osiową długością gałki ocznej mają słabsze wsparcie blaszki sitowej w nerwie wzrokowym, co promuje rozwój charakterystycznych dla jaskry zmian w tarczy nerwu wzrokowego¹⁰
• wartości ciśnienia tętniczego, migrena, objaw Raynauda – mogą prowadzić do zaburzenia autoregulacji przepływu krwi w tarczy nerwu wzrokowego i ułatwiać rozwój neuropatii jaskrowej^1,2
• krwotoczki na tarczy nerwu wzrokowego – podczas rutynowego badania okulistycznego ich obecność powinna skłonić lekarza do wnikliwego poszukiwania oznak choroby^1-3
• mniejsza centralna grubość rogówki³.