Temat numeru
Opadanie powiek górnych – przyczyny i leczenie
dr n. med. Mariusz Kęcik
- W artykule przedstawiono przyczyny i podziały opadania powiek górnych, a także najczęściej stosowane chirurgiczne metody leczenia
- Wybór metody chirurgicznej zależy od przyczyny opadnięcia, czynności mięśnia dźwigacza, wieku pacjenta, jego preferencji, a także od doświadczenia chirurga wykonującego zabieg
Opadanie powiek (blepharoptosis, ptoza) ma różne przyczyny. Schorzenie może być wrodzone lub nabyte. Przy niewielkim opadnięciu pojawiają się problemy estetyczne, natomiast w przypadku przesłonięcia źrenicy pacjenci mają ograniczone pole widzenia. Opracowano wiele podziałów w celu usystematyzowania przyczyn nieprawidłowego ustawienia powiek. W przypadku wrodzonego opadania powiek zaburzenia dotyczą struktury mięśnia dźwigacza i wpływają na jego funkcję. Do tej grupy klasyfikowani są także pacjenci z nieprawidłowymi połączeniami w obrębie nerwów czaszkowych. Przyczynami nabytego opadania powiek mogą być uraz w obrębie samego mięśnia czy struktur mózgu, nużliwość mięśnia, zmiany związane z wiekiem lub zmiany patologiczne powiek powodujące trudności w ich uniesieniu. Leczenie polega głównie na wykonaniu zabiegu chirurgicznego. Wybór metody zależy od przyczyny opadania powieki, a także od czynności mięśnia dźwigacza. Najczęściej stosowane są metody polegające na skróceniu tego mięśnia, jego rozcięgna, mięśnia tarczkowego; w przypadku jego słabej funkcji do uniesienia powieki wykorzystuje się mięsień czołowy i mięsień prosty górny.
W ocenie ustawiania powieki górnej bierzemy pod uwagę krawędź powieki i górny brzeg rąbka rogówki. Powieka powinna przykrywać 2 mm górnego rąbka rogówki. Przy takim ustawieniu oko wygląda na otwarte, młodzieńcze. Jeżeli brzeg powieki znajduje się poniżej, możemy już powiedzieć o opadaniu powieki. Na początku jest to opadanie estetyczne. Oczy wyglądają na zmęczone, zmrużone, ale także na rozmarzone, a spojrzenie na powłóczyste. Ta różnica wynika z oceny oczu w stosunku do pozostałej części twarzy. Gdy brzeg powieki zaczyna przesłaniać źrenicę, dochodzi do ograniczenia pola widzenia. Stopień ograniczenia jest oczywiście uzależniony od stopnia przesłonięcia źrenicy. Często pacjenci bezwiednie odchylają głowę ku tyłowi, co powoduje ruch gałki ocznej ku dołowi i odsłonięcie źrenicy spod opadniętej powieki. Dlatego też najprostszym podziałem opadnięcia powieki jest opadnięcie estetyczne i funkcjonalne. Innym – też podstawowym – podziałem jest podział na opadnięcie wrodzone i nabyte. Są jednak przypadki, które trudno jednoznacznie zakwalifikować do jednej grupy. Na przykład dziecko rodzi się z opadnięciem powieki, ale okazuje się, że w trakcie porodu były trudności z jego przyjściem na świat. Nasuwa się wtedy pytanie, czy opadnięcie jest wrodzone, czy urazowe. Dlatego też starano się usystematyzować jego przyczyny.