Steroidy w leczeniu miejscowym stanów zapalnych po zabiegach w chirurgii okulistycznej
prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło
lek. Katarzyna Zimmer
- Wraz ze starzeniem się populacji rośnie liczba przeprowadzanych zabiegów okulistycznych, a w konsekwencji zwiększa się konieczność stosowania prewencji pooperacyjnej w okulistyce
- W artykule omówiono mechanizmy działania najpopularniejszych leków w tym zakresie, czyli steroidów, wskazania do ich stosowania, działania niepożądane tej grupy, ale też sposoby zapobiegania im
W okulistyce schorzenia takie jak zaćma, jaskra, dystrofia Fuchsa o późnym początku czy nieskorygowane wady refrakcji mogą prowadzić do znacznego pogorszenia widzenia, w tym nawet do ślepoty1. W tych i wielu innych przypadkach zabieg chirurgiczny jest najrozsądniejszą, a tym samym często wybieraną opcją terapeutyczną. Wraz ze starzeniem się społeczeństwa należy się liczyć z tym, że te schorzenia będą występowały coraz częściej – do 2050 r. niektóre nawet dwukrotnie2,3. Biorąc pod uwagę niezaprzeczalną potrzebę wykonywania coraz większej liczby zabiegów w związku z dużą zachorowalnością, stajemy przed zadaniem dostosowania odpowiedniej terapii, która skutecznie ograniczy pozabiegowy stan zapalny, wywołując jednocześnie jak najmniej działań niepożądanych, a w dodatku będzie wygodna w stosowaniu oraz odpowie na potrzeby pacjenta.
Steroidy w profilaktyce pozabiegowej w okulistyce
Steroidy w kroplach są rutynowo stosowane w leczeniu po zabiegach okulistycznych, często też są lekami ratującymi wzrok. Przez ponad 60 lat nic nie dorównywało ich skuteczności jako szybko działających środków przeciwzapalnych. Gdyby nie ich dobrze znane działania niepożądane, mogłyby być jedynymi lekami przeciwzapalnymi, jakie byśmy stosowali – wspominał John D. Sheppard Jr., profesor okulistyki, mikrobiologii i immunologii oraz dyrektor kliniczny Lee Center for Ocular Pharmacology w Eastern Virginia School of Medicine w Norfolk4. Jednocześnie naturalne bariery biologiczne (takie jak przepuszczalność rogówki, film łzowy) zmniejszające penetrację leków mogą ograniczać też ich biodostępność5. Dobór odpowiedniego steroidu miejscowego zależy od swoistych dla danego leku właściwości, takich jak działania niepożądane, skuteczność, efekt działania, dozowanie, indywidualne możliwości pacjenta do stosowania danego leku oraz forma podania. Należy tutaj pamiętać o jak najmniejszej utracie leku na powierzchni oka, by zwiększyć biodostępność, a tym samym ilość leku, która dostanie się do tkanek oka.
Mechaniczny uraz związany z samym zabiegiem okulistycznym indukuje odpowiedź immunologiczną. Nieodpowiednio kontrolowane zapalenie wiąże się ze wzrostem ryzyka wystąpienia objawów takich jak ból pozabiegowy, obrzęk, zapalenie odcinka przedniego ok...