Zawroty głowy pochodzenia ocznego

prof. dr hab. n. med. Jurek Olszewski

Klinika Otolaryngologii, Onkologii Laryngologicznej, Audiologii i Foniatrii II Katedry Otolaryngologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Jurek Olszewski

Klinika Otolaryngologii, Onkologii Laryngologicznej,

Audiologii i Foniatrii II Katedry Otolaryngologii UM w Łodzi

ul. Żeromskiego 113, 90-549 Łódź

e-mail: jurek.olszewski@umed.lodz.pl

  • Pacjent z zawrotami głowy – niezależnie od przyczyny – wymaga współpracy (konsultacji) trzech specjalistów: neurologa, laryngologa i okulisty
  • Konstruktywna współpraca tych specjalistów pozwala na ustalenie prawidłowego rozpoznania, co jest podstawą do włączenia odpowiedniego leczenia: farmakologicznego (naczyniowego), rehabilitacji (kinezyterapia czy fizykoterapia), a także – w niektórych przypadkach – leczenia operacyjnego
  • Celem artykułu jest przedstawienie diagnostyki i leczenia zawrotów głowy pochodzenia ocznego

Zawroty głowy występują u około 5-10% osób w populacji ogólnej, a po 65 roku życia ich rozpowszechnienie osiąga aż 30%1. Trudności diagnostyczne w zawrotach spowodowane są między innymi tym, że są one objawem subiektywnym. Pod tym określeniem kryją się zarówno zawroty prawdziwe – wrażenie wirowania odpowiadające tzw. zawrotom układowym, czyli vertigo, jak i uczucie niestabilności podłoża, falowania, które określane jest jako zawroty tzw. nieukładowe i odpowiadające angielskiemu terminowi „dizziness”, a także niebędące zawrotami niespecyficzne objawy, takie jak wrażenie oszołomienia (light headedness), osłabienie i stan przedomdleniowy2.

Zawroty są dolegliwościami bardzo częstymi, ale nieswoistymi (mogą wystąpić z rozmaitych przyczyn). Zajmują się nimi specjaliści z dwóch dziedzin: otolaryngologii i neurologii, których odpowiednie pogranicze stanowi otoneurologia.

Zawroty głowy mogą być objawem uszkodzenia praktycznie każdej części układu równowagi. Nadal obowiązujący, niemniej coraz częściej krytykowany, jest podział na zawroty głowy ośrodkowe (nieukładowe), wynikające z zakłóceń interpretacji informacji na poziomie jąder przedsionkowych mózgu, i obwodowe (układowe), będące wynikiem uszkodzenia samego narządu przedsionkowego, co wiąże się z zakłóceniem przekazywania bodźców nerwowych między narządem przedsionkowym a jądrami przedsionkowymi w pniu mózgu2-4.

Zawroty głowy są skutkiem zmian w układach wzrokowym, somatosensorycznym lub przedsionkowym. Wzrokowe zawroty głowy są spowodowane stosowaniem nowych lub źle dobranych okularów bądź nagłym pojawieniem się niedowładu mięśni zewnątrzgałkowych z dwojeniem w obojgu oczach; w każdym z tych przypadków zawrotom głowy szybko przeciwdziałają mechanizmy kompensacyjne OUN. Somatosensoryczne zawroty głowy, rzadko występujące jako objaw izolowany, są zwykle spowodowane obwodową neuropatią lub mielopatią zmniejszającą dopływ informacji sensorycznych, niezbędnych do kompensacji ośrodkowej, gdy istnieją zaburzenia czynności układów przedsionkowego lub wzrokowego5.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Definicja i podział oczopląsu

Oczopląs (nystagmus) spowodowany jest stałym bądź przejściowym zakłóceniem równowagi napięcia mięśni ocznych i wiąże się z zaburzeniem w układzie stabilizującym gałki oczne.

Oczopląs pochodzenia ocznego

Oczopląs fiksacyjny jest jedną z form oczopląsu samoistnego pochodzenia ocznego, który charakteryzuje się nasileniem przy fiksowaniu wzroku na wybranym punkcie. W momencie fiksacji [...]

Zawroty głowy pochodzenia ocznego

Oczopląs pochodzenia ocznego stwierdza się we wrodzonych wadach gałki ocznej, w zaćmie, bielactwie, niedorozwoju części plamkowej siatkówki7-14. U chorych z guzami okolicy skrzyżowania nerwów [...]

Diagnostyka

Pacjent z zawrotami głowy niezależnie od przyczyny wymaga współpracy (konsultacji) trzech specjalistów: neurologa, laryngologa i okulisty. Każdy z nich czasami tylko na podstawie dobrze [...]

Podsumowanie

Zawroty głowy i zaburzenia równowagi wymagają bardzo wnikliwej analizy każdego przypadku i przeprowadzenia szczegółowej analizy wydawałoby się tak prozaicznego elementu, jakim są ruchy [...]

Do góry