Temat numeru
Pęknięcie gałki ocznej – postępowanie
dr n. med. Małgorzata Ozimek1
lek. Emilia Borcz2
dr n. med. Agnieszka Kudasiewicz-Kardaszewska1
- W przypadku pourazowego pęknięcia gałki ocznej bardzo ważny jest czas interwencji – u pacjenta należy jak najszybciej wykonać zabieg operacyjny zamknięcia rany
- Każde opóźnienie zwiększa ryzyko naczyniówkowego krwotoku wypierającego i zapalenia wnętrza gałki ocznej, należy również pamiętać, że pęknięcie gałki ocznej jest obarczone szczególnie dużym ryzykiem rozwoju witreoretinopatii proliferacyjnej
- W celu zmniejszenia ryzyka warto rozważyć wczesną kompletną witrektomię z profilaktyczną chorioretinektomią oraz użyciem oleju silikonowego jako tamponady
Pęknięcie gałki ocznej to pełnościenna rana tej struktury spowodowana tępym przedmiotem (zgodnie z klasyfikacją i terminologią Birmingham Eye Trauma Terminology [BETT]) (ryc. 1)1. W United States Eye Injury Registry (USEIR) – największej bazie danych ciężkich urazów oka – pęknięcie gałki ocznej stanowi 32% wszystkich otwartych urazów. Częściej występuje ono u osób starszych2.
Pęknięcie gałki ocznej to najcięższy spośród urazów oka. Niepomyślne rokowanie jest wynikiem uszkodzeń powstałych w momencie urazu i późnych jego powikłań. Specyficzny mechanizm tego typu urazu prowadzi do znacznych uszkodzeń gałki ocznej, tj. wypadnięcia tkanek oka na zewnątrz, krwotoku do ciała szklistego. Przedmiot uderzający w gałkę oczną powoduje jej kompresję, a po przekroczeniu oporu ściany gałki ocznej dochodzi do jej pęknięcia w najsłabszym punkcie. Najczęściej jest to rąbek, równik z tyłu od przyczepu mięśni zewnątrzgałkowych lub blaszka sitowa, gdzie może dojść do oderwania lub przerwania nerwu wzrokowego i jego nieodwracalnego uszkodzenia. Ucisk gałki ocznej wywołuje nagły wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, co w momencie otwarcia ściany gałki ocznej powoduje wypchnięcie tkanek, tj. naczyniówki, ciała szklistego, siatkówki, na zewnątrz oka. Proces ten trwa do wyrównania ciśnień lub uszczelnienia rany przez tkankę3.
Do późnych następstw pęknięcia gałki ocznej należą m.in.:
- zmętnienie soczewki
- odwarstwienie siatkówki
- witreoretinopatia proliferacyjna (PVR – proliferative vitreoretinopathy)4.
W 2002 r. Kuhn i wsp.5 opracowali wskaźnik Ocular Trauma Score (OTS), dzięki któremu możemy wstępnie oszacować rokowanie. Wskaźnik ten, opierając się na wyjściowej ostrości wzroku i 5 parametrach anatomicznych, pozwala określić prawdopodobieństwo końcowej ostrości wzroku po urazie (tab. 1).
Diagnostyka – badania podstawowe i dodatkowe
Przy podejrzeniu pęknięcia gałki ocznej w pierwszej kolejności należy zebrać szczegółowy wywiad i ocenić stan ogólny pacjenta. Kolejno przechodzi się do badania okulistycznego, podczas którego bada się ostrość wzroku, ciśnienie wewnątrzgałkowe, pr...
