Stany zapalne oka po operacjach zaćmy – jak im zapobiegać
dr n. med. Kamil Kaczorowski
- Przyczyny i konsekwencje stanów zapalnych oka po operacjach zaćmy
- Profilaktyka i leczenie pooperacyjnych stanów zapalnych oka z dokładnym opisem działania steroidów i niesteroidowych leków przeciwzapalnych, których łączne stosowanie uznano za najlepszą metodę zapobiegania pooperacyjnemu torbielowatemu obrzękowi plamki u osób bez cukrzycy
Zaćma jako najczęściej spotykany patologiczny stan soczewki i jedna z najbardziej rozpowszechnionych chorób oka na świecie jest najczęstszą przyczyną utraty wzroku w krajach rozwiniętych i rozwijających się. Stanowi istotny problem społeczny, przyczyniający się do niepełnosprawności również w populacjach krajów rozwiniętych mimo dostępu do skutecznego leczenia. Czynniki ryzyka powstania zaćmy obejmują: wiek, pochodzenie etniczne, czynniki genetyczne, palenie tytoniu, ekspozycję na światło słoneczne, niektóre leki, nieodpowiednie odżywianie, niższe wykształcenie i stany chorobowe, takie jak cukrzyca, otyłość, choroba nerek i nadciśnienie.
Mimo postępów w chirurgii zaćmy pooperacyjne zapalenie nadal powoduje dyskomfort pacjenta i może opóźniać powrót do zdrowia po operacji. Pooperacyjny stan zapalny może być związany z zabiegiem, który przebiegał bez komplikacji. Nieodpowiednio kontrolowany zwiększa ryzyko powikłań, takich jak zrosty przednie lub tylne, obrzęk rogówki, progresja wcześniej istniejącej jaskry, ból pooperacyjny lub pseudofakijny torbielowaty obrzęk plamki (PCME – pseudophakic cystoid macular edema). Obrzęk plamki najczęściej przebiega bezobjawowo, ale może powodować zaburzenia ostrości wzroku w centralnym polu widzenia z występowaniem metamorfopsji, makropsji, mikropsji oraz mroczków, rozwija się w ciągu 4-12 tygodni od zabiegu, rzadko w późniejszym okresie.
Jako leki pierwszego wyboru w operacjach okulistycznych w zapobieganiu stanowi zapalnemu lub jego leczeniu stosowane są kortykosteroidy. W połączeniu z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ) stanowią podstawę terapii przeciwzapalnej po operacji usunięcia zaćmy. Ze względu na różne mechanizmy hamowania syntezy prostaglandyn steroidy i NLPZ działają synergistycznie w przeciwzapalnej terapii kombinowanej. Na minimalizację ryzyka powikłań o charakterze zapalnym, które mogłyby trwale wpłynąć na pooperacyjną ostrość wzroku i pogorszyć wynik operacyjny, ma wpływ profilaktyka przed-, śród- i pooperacyjna. W profilaktyce okołooperacyjnej zaleca się kontynuowanie podawania kropli antybiotykowych i NLPZ oraz stosowanie zasad aseptyki i antyseptyki na bloku operacyjnym. W profilaktyce pooperacyjnej zasadne jest dalsze stosowanie miejscowo antybiotyku z grupy fluorochinolonów przez 7-14 dni zgodnie ze schematem dawkowania leku, niesteroidowych leków przeciwzapalnych przez co najmniej 4 tygodnie oraz rozszerzenie terapii przeciwzapalnej o glikokortykosteroidy podawane przez 4 tygodnie po zabiegu. Badanie PREMED potwierdziło zasadność stosowania terapii łączonej jako najlepszej metody zapobiegania PCME u osób bez cukrzycy.