Chłoniaki spojówki (CL – conjunctival lymphoma) to trzecie co do częstości występowania złośliwe nowotwory spojówki (po nowotworach wywodzących się z komórek nabłonka [OSSN – ocular surface squamous neoplasia] oraz czerniakach spojówki). Jest to choroba dotycząca głównie osób w wieku starszym (średnia wieku wynosi 61,3 roku), częściej występuje u kobiet (55%)¹.

Patologiczna proliferacja tkanki limfoidalnej spojówki klinicznie objawia się występowaniem miękkiej, mobilnej, ale rzadko otorebkowanej masy guza w kolorze łososiowym, występującej najczęściej w okolicy załamków oraz spojówki gałkowej².

Zasadniczo chłoniaki spojówki wlicza się do grupy tzw. chłoniaków przydatków oka (OAL – ocular adnexal lymphomas), do których ponadto należą chłoniaki:

• tkanek miękkich oczodołu
• spojówki
• powiek
• układu łzowego.

Taka lokalizacja chłoniaków stanowi 2% spośród wszystkich umiejscowień o lokalizacji pozawęzłowej³. Najczęściej OAL zajmują oczodół (54-66%) oraz spojówkę (25-30%)⁴. Często jednak się zdarza, że chłoniaki pierwotnie usytuowane w spojówce naciekają oczodół lub odwrotnie.

Pod względem histologicznym CL to chłoniaki nieziarnicze z komórek B (B-NHL). Wśród nich wyróżniamy 4 najczęstsze podtypy:

• pozawęzłowy chłoniak strefy brzeżnej (EMZL/MALT – extranodal marginal zone lymphoma) – 68,4% chłoniaków spojówki
• grudkowy (FL – follicular lymphoma) – 16,3% chłoniaków spojówki
• komórek płaszcza (MCL – mantle cell lymphoma) – 6,8% chłoniaków spojówki
• rozlany z dużych komórek B (DLBCL – diffuse large B-cell lymphoma) – 4,6% chłoniaków spojówki.

Chłoniaki EMZL oraz FL zaliczane są do indolentnych, podczas gdy MCL oraz DLBCL to chłoniaki o wysokim stopniu złośliwości².

Chłoniak spojówki może być mylony z grudkowym lub brodawkowym zapaleniem spojówek. W diagnostyce różnicowej należy także uwzględnić łagodną, reaktywną limfoidalną hiperplazję, brodawczaki, ziarniniak ropotwórczy, amyloidozę, a także inne nowotwory złośliwe, takie jak rak płaskonabłonkowy/kolczystokomórkowy (SCC – squamous cell carcinoma).

Ogólne rokowanie co do przeżycia zależy m.in. od typu histologicznego chłoniaka. Jest ono najlepsze dla EMZL/MALT, a najbardziej ostrożne dla MCL (przeżycie w okresie 5 i 10 lat od rozpoznania dla pacjentów z EMZL wynosi odpowiednio 97% i 93%, pod...