Cyklopentolat – co warto wiedzieć o tym leku?
dr n. med. Klaudia Rakusiewicz
dr hab. n. med. Wojciech Hautz, prof. IPCZD
- Cyklopentolat jest lekiem zarejestrowanym w Polsce, charakteryzującym się dość silnym działaniem porażającym akomodację, jego efekty przy tym utrzymują się przez stosunkowo krótki czas. W artykule przeanalizowano działanie tego farmaceutyku, skupiając się zarówno na zaletach, jak i działaniach niepożądanych, które może wywołać. Cyklopentolat porównano też z innymi lekami z grupy cholinolitycznych – tropikamidem i atropiną
Nieodłączną częścią każdego kompleksowego badania okulistycznego – poza oceną ostrości wzroku, biomikroskopią odcinka przedniego i dna oka w lampie szczelinowej – jest pomiar wady refrakcji. Dzieci i młodzież mają bardzo silną zdolność do akomodacji, co znacząco zaburza pomiar wady wzroku. Dlatego zwłaszcza w populacji pediatrycznej niezwykle ważne jest, aby badanie wykonywane było po farmakologicznym porażeniu akomodacji.
Akomodacja to zdolność oka do przystosowania układu optycznego do wyraźnego widzenia przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach. Proces ten polega głównie na zmianie mocy optycznej soczewki oka. W trakcie dochodzi do skurczu mięśnia rzęskowego, co prowadzi do rozluźnienia włókienek obwódki rzęskowej Zinna, a to wtórnie sprawia, że soczewka staje się bardziej wypukła. Powoduje to wzrost mocy łamiącej układu optycznego oka, co umożliwia wyraźne postrzeganie przedmiotów widzianych z bliskiej odległości. Rozluźnienie mięśnia rzęskowego powoduje natomiast napięcie więzadełek obwódki rzęskowej, przez co soczewka przyjmuje bardziej płaski kształt. Prowadzi to do zmniejszenia mocy łamiącej soczewki i wyraźnego widzenia przedmiotów znajdujących się w dali. Szczególnie u dzieci amplituda akomodacji, czyli zakres zdolności do zmiany mocy łamiącej układu optycznego, jest bardzo duża. Wraz z wiekiem ulega zmniejszeniu1,2.
W związku z tym w populacji pediatrycznej porażenie akomodacji (cykloplegia) za pomocą kropli w trakcie badania okulistycznego jest wyjątkowo ważne – pozwala na precyzyjny i szczegółowy pomiar wady wzroku. Ocena wady refrakcji bez podania kropli czasowo porażających akomodację wiąże się z uzyskaniem fałszywych wyników badania. Silny skurcz mięśnia rzęskowego związany z dużą zdolnością do akomodacji powoduje maskowanie wady wzroku. W populacji pediatrycznej ocena refrakcji w skurczu akomodacji prowadzi do pozornej, fałszywej krótkowzroczności lub utajenia oraz niedokorygowania nadwzroczności1-4. Skurcz akomodacji może występować również u młodych dorosłych, zwłaszcza gdy dużo czasu spędzają na pracy wzrokowej z bliska. Dlatego cykloplegia jest koniecznym i skutecznym sposobem uniknięcia fałszywych wyników i błędnej oceny wady refrakcji u dzieci.
