Oko jako narząd zmysłów wykazuje w budowie anatomicznej cechy ułatwiające jego fizjologiczne sprawne działanie. Stan dróg łzowych stanowi jeden z istotnych czynników tych procesów. Zaburzenia w przepływie łez są stale aktualnym problemem, z którym spotyka się w praktyce klinicznej pediatra i okulista. Wrodzona niedrożność dróg łzowych w dowolnym odcinku ich przebiegu może powodować różne zmiany manifestujące się wyraźnymi objawami klinicznymi u najmłodszych pacjentów. Wrodzona niedrożność dróg łzowych dotyczy 2-4% dzieci urodzonych w terminie porodu, u urodzonych przed terminem występuje częściej – dotyka 11% niemowląt. W 30% przypadków występuje obustronnie.

Przepływ łez – prawidłowe funkcjonowanie układu

Prawidłowy przepływ łez zabezpieczają drożne drogi odpływu łez wytworzonych w części wydzielniczej (ryc. 1). Układ ten jest zbudowany z dwuczęściowego gruczołu łzowego o zrazikowym utkaniu, usytuowanego w części górno-skroniowej oczodołu i pod powieką górną oraz z gruczołów dodatkowych Krausego i Wolfringa w spojówce. Drogi odprowadzające rozwijają się od 4 t.ż. płodowego, a prawidłowy proces ich udrożnienia trwa przez całą ciążę – do porodu lub niekiedy jeszcze kilka tygodni po urodzeniu. Część łez wyparowuje (ok. 10%) z powierzchni spojówki i rogówki, pozostały ich nadmiar jest odprowadzany przez drobne kanaliki do worka spojówkowego w okolicy sklepienia załamka górnego w części skroniowej oczodołu, formując jeziorko łzowe. Odpływ łez rozpoczyna się przez otworki łzowe leżące na brodawkach łzowych, umieszczonych na wolnym brzegu powieki górnej i dolnej obojga oczu, w okolicy kąta wewnętrznego oka. Otworki łzowe otoczone są włóknami części łzowej mięśnia okrężnego powiek, uczestnicząc w działaniu pompy łzowej podczas przepływu łez do niżej leżących odcinków dróg łzowych. Przechodzą one w kanaliki łzowe górny i dolny, rozpoczynające się bańkowatym rozszerzeniem światła kanalika. Kanaliki łzowe uchodzą oddzielnie lub łączą się w jeden wspólny kanalik przed wejściem do worka łzowego (określanego też woreczkiem łzowym) usytuowanego we wgłębieniu, w ścianie przyśrodkowej oczodołu. Stanowi on ważny punkt strategiczny w prawidłowym działaniu dróg odpływu łez. Worek łzowy przechodzi w przewód nosowo-łzowy stanowiący dalszą, końcową drogę odpływu łez. Przepływ łez jest dynamiczny, pompa łzowa działająca dzięki ruchom powiek – mruganiu, umożliwia przepływ łez po powierzchni gałki ocznej i skierowanie ich w stronę dróg odprowadzających, gdzie są zasysane w otworkach łzowych i płyną dalej przez drogi odprowadzające, które kończą się pod małżowiną nosową dolną, w jamie nosa. Znajdujące się w drogach łzowych odprowadzających w błonie śluzowej zgrubienia fałdy różnej grubości i wielkości (zastawki) regulują fizjologiczny przepływ łez, zapobiegają ich cofaniu się do górnych odcinków dróg odprowadzających.