Keratoplastyka – szczególne wyzwanie terapeutyczne
lek. Wiktoria Kubisiak
prof. dr hab. n. med. Piotr Jurowski
- Rozwój technik operacyjnych, pojawienie się nowoczesnych urządzeń i materiałów operacyjnych sprawiły, że rogówka jest obecnie najczęściej przeszczepianą ludzką tkanką (wyłączając transfuzję krwi i jej składników). Wysoka skuteczność zabiegu wynika w dużej mierze z pełniejszego zrozumienia mechanizmów regulujących skuteczność transplantacji tkanek, procesu gojenia się rany rogówki, a także z określenia zasad i schematów leczenia w przypadkach odrzucenia immunologicznego przeszczepu i postępowania przy nieimmunologicznej utracie przeszczepionej rogówki
Uwarunkowania tkankowo-immunologiczne oka
W kontekście skuteczności i przeżywalności przeszczepienia istotne jest zrozumienie procesów regulujących mechanizm uprzywilejowania immunologicznego komory przedniej oka. W ogólnym zarysie mechanizm uprzywilejowania immunologicznego dotyczy tych narządów, które są kluczowe w zapewnieniu przeżycia organizmu, a których degradacja mogłaby doprowadzić do niebezpiecznego i trwałego uszkodzenia lub obumarcia narządu i dalej stanowiłaby niebezpieczeństwo dla przeżycia organizmu. Należy jednak pamiętać, że mechanizm ochronny uprzywilejowania immunologicznego może zwiększać podatność na czynniki infekcyjne oraz rozwój chorób nowotworowych. Funkcja uprzywilejowania immunologicznego komory przedniej oka oparta jest na kilku elementach anatomiczno-czynnościowych. Gałka oczna oddzielona jest od układu immunologicznego dzięki istnieniu fizjologicznych barier wewnątrzgałkowych, w tym struktury i funkcji ścisłych połączeń komórek śródbłonka naczyń tęczówki i ciała rzęskowego, a także braku unaczynienia rogówki. Dowiedziono, że rąbek rogówki wykazuje właściwości wstrzymujące wnikanie naczyń krwionośnych i limfatycznych oraz nabłonka spojówki w stronę rogówki. Wynika to m.in. z obecności:
- warstwy Bowmana w rogówce
- regulatorowego oddziaływania kolagenu typu 1 i 5, które są obecne w istocie właściwej rogówki
- czynników antyangiogennych wydzielanych przez nabłonek rogówki, którymi są:
- trombospondyna-1
- rozpuszczalny ligand fas (FasL)
- receptor czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego typu 3 (VEGF-3 – vascular endothelial growth factor type 3)
- endostatyny
- melanocytów obecnych w rąbku rogówki
- czynników obecnych w cieczy wodnistej oka, takich jak:
- transformujący czynnik wzrostu β2 (TGF-β2 – transforming growth factor β2)
- α-melanotropina (α-MSH)
- wazoaktywny peptyd jelitowy (VIP – vasoactive intestinal peptide).
Z drugiej strony komora przednia wykazuje tzw. odmienność immunologiczną (ACAID – anterior chamber associated immune deviation)1. Przykładem takiego oddziaływania jest obserwowane zjawisko tolerancji na antygeny allogeniczne wprowadzone do komory ...
