Temat numeru

Aktualne podejście do zespołu trakcji plamkowo-szklistkowej

dr n. med. Monika Sarnat-Kucharczyk, FEBO

Klinika Okulistyki, Katedra Okulistyki, Wydział Nauk Medycznych w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Adres do korespondencji:

dr n. med. Monika Sarnat-Kucharczyk, FEBO

Klinika Okulistyki, Katedra Okulistyki, Wydział Nauk Medycznych w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

ul. Ceglana 35, 40-514 Katowice

e-mail: msarnat@sum.edu.pl

  • Zespół trakcji plamkowo-szklistkowej (VMTS – vitreomacular traction syndrome) może być związany z różnymi zaburzeniami w obszarze plamki, w zależności od rozmiaru i siły resztkowego zrostu szklistkowo-siatkówkowego. W niniejszym artykule zostały przedstawione mechanizmy, które do tego prowadzą, oraz omówione poszczególne jednostki chorobowe związane z VMTS i sposoby ich leczenia

Terminologia

Trakcja plamkowo-szklistkowa (VMT – vitreomacular traction) powstaje w wyniku niepełnego tylnego odłączenia ciała szklistego (PVD – posterior vitreous detachment) od plamki1. Dochodzi do niej, gdy nadmiernie przytwierdzone tylne ciało szkliste powoduje przednio-tylne rozciąganie plamki wskutek nieprawidłowego PVD. Przyleganie to wywiera napór (siły trakcyjne) na plamkę, co potencjalnie prowadzi do zmian strukturalnych i funkcjonalnych.

Zmiany trakcyjne mogą prowadzić do obniżenia centralnej ostrości wzroku (VA – visual acuity) z powodu anatomicznych i czynnościowych zaburzeń w obrębie dołka. Ten nietypowy stan plamki został po raz pierwszy zgłoszony w 1970 r. Potwierdzono wówczas, że trakcja jest spowodowana niepełnym tylnym odwarstwieniem ciała szklistego w plamce, co doprowadziło do pogorszenia VA2.

Zespół trakcji plamkowo-szklistkowej jest natomiast szerszym pojęciem, obejmującym grupę schorzeń związanych z interakcją między ciałem szklistym a plamką. Do VMTS zalicza się m.in.:

  • VMT
  • błony nasiatkówkowe (ERM – epiretinal membrane)
  • otwory plamki (MH – macular hole)
    • pełnościenne (FTMH – full thickness MH)
    • niepełnościenne.

Trakcja plamki może być przednia i tylna, jak w przypadku VMT, która jest spowodowana trwałym przyczepieniem ciała szklistego w obszarze plamki i ostatecznie prowadzi do powstania MH, obrzęku plamki i ograniczonego odwarstwienia siatkówki (RD – retinal detachment). Z VMTS wiąże się wiele różnych makulopatii, w tym MH, błona nasiatkówkowa i torbielowaty obrzęk plamki (CME – cystoid macular edema). Otwory plamki są związane z VMTS z powodu trakcji i schiz, które powodują zniekształcenie tkanki dołkowej, ogniskowe CME oraz odwarstwienie podsiatkówkowe. Te przypadki można uznać za objawy VMTS, które potwierdzają jego związek z formacją MH. Pierwszy etap idiopatycznych MH często zgłaszano jako powiązany z okołodołkowym odłączeniem ciała szklistego3.

Ponieważ ta choroba jest objawowa jedynie u mniej więcej 1,5% pacjentów, w literaturze brakuje danych na temat jej naturalnego przebiegu. Pomimo tego oraz braku jednoznacznych wskazań do leczenia jest dostępnych wiele opcji terapeutycznych, takich...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Epidemiologia

Częstość występowania VMTS szacuje się na 22,5 przypadku na 100 tys. osób. Zespół trakcji plamkowo-szklistkowej jest związany z innymi współistniejącymi chorobami siatkówki, [...]

Patomechanizm

Wraz z wiekiem żel ciała szklistego ulega procesom upłynniania i kurczenia, co prowadzi do jego stopniowego oddzielania się od tylnej powierzchni siatkówki, nerwu [...]

Klasyfikacja

Pierwszą systematyzacją MH była klasyfikacja Gassa1. Chociaż została opracowana ponad 30 lat temu (przed pojawieniem się optycznej tomografii koherentnej [OCT – [...]

Makulopatie towarzyszące

Ryciny 1-8 przedstawiają VMA, VMT oraz makulopatie towarzyszące VMT.

Podsumowanie

Zespół trakcji plamkowo-szklistkowej może być związany z różnymi zaburzeniami w obszarze plamki, w zależności od rozmiaru i siły resztkowego zrostu szklistkowo-siatkówko­wego. Zaleca się regularne monitorowanie [...]
Do góry