Temat numeru
Aktualne podejście do zespołu trakcji plamkowo-szklistkowej
dr n. med. Monika Sarnat-Kucharczyk, FEBO
- Zespół trakcji plamkowo-szklistkowej (VMTS – vitreomacular traction syndrome) może być związany z różnymi zaburzeniami w obszarze plamki, w zależności od rozmiaru i siły resztkowego zrostu szklistkowo-siatkówkowego. W niniejszym artykule zostały przedstawione mechanizmy, które do tego prowadzą, oraz omówione poszczególne jednostki chorobowe związane z VMTS i sposoby ich leczenia
Terminologia
Trakcja plamkowo-szklistkowa (VMT – vitreomacular traction) powstaje w wyniku niepełnego tylnego odłączenia ciała szklistego (PVD – posterior vitreous detachment) od plamki1. Dochodzi do niej, gdy nadmiernie przytwierdzone tylne ciało szkliste powoduje przednio-tylne rozciąganie plamki wskutek nieprawidłowego PVD. Przyleganie to wywiera napór (siły trakcyjne) na plamkę, co potencjalnie prowadzi do zmian strukturalnych i funkcjonalnych.
Zmiany trakcyjne mogą prowadzić do obniżenia centralnej ostrości wzroku (VA – visual acuity) z powodu anatomicznych i czynnościowych zaburzeń w obrębie dołka. Ten nietypowy stan plamki został po raz pierwszy zgłoszony w 1970 r. Potwierdzono wówczas, że trakcja jest spowodowana niepełnym tylnym odwarstwieniem ciała szklistego w plamce, co doprowadziło do pogorszenia VA2.
Zespół trakcji plamkowo-szklistkowej jest natomiast szerszym pojęciem, obejmującym grupę schorzeń związanych z interakcją między ciałem szklistym a plamką. Do VMTS zalicza się m.in.:
- VMT
- błony nasiatkówkowe (ERM – epiretinal membrane)
- otwory plamki (MH – macular hole)
- pełnościenne (FTMH – full thickness MH)
- niepełnościenne.
Trakcja plamki może być przednia i tylna, jak w przypadku VMT, która jest spowodowana trwałym przyczepieniem ciała szklistego w obszarze plamki i ostatecznie prowadzi do powstania MH, obrzęku plamki i ograniczonego odwarstwienia siatkówki (RD – retinal detachment). Z VMTS wiąże się wiele różnych makulopatii, w tym MH, błona nasiatkówkowa i torbielowaty obrzęk plamki (CME – cystoid macular edema). Otwory plamki są związane z VMTS z powodu trakcji i schiz, które powodują zniekształcenie tkanki dołkowej, ogniskowe CME oraz odwarstwienie podsiatkówkowe. Te przypadki można uznać za objawy VMTS, które potwierdzają jego związek z formacją MH. Pierwszy etap idiopatycznych MH często zgłaszano jako powiązany z okołodołkowym odłączeniem ciała szklistego3.
Ponieważ ta choroba jest objawowa jedynie u mniej więcej 1,5% pacjentów, w literaturze brakuje danych na temat jej naturalnego przebiegu. Pomimo tego oraz braku jednoznacznych wskazań do leczenia jest dostępnych wiele opcji terapeutycznych, takich...
