TRWA BLACK WEEK! Publikacje i multimedia do 60% taniej i darmowa dostawa od 400 zł! Sprawdź >
Zapalenia zatok przynosowych a powikłania oczne i oczodołowe
prof. dr hab. n. med. Jerzy Olszewski
- Niniejszy artykuł został poświęcony zapaleniom zatok przynosowych (ZZP) stanowiącym ważny problem w codziennej praktyce laryngologicznej, zarówno w działalności ambulatoryjnej, jak i w warunkach szpitalnych. Ich objawy należą do najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do lekarza pierwszego kontaktu. Występowanie ostrych lub przewlekłych zaostrzeń ZZP stwierdza się szczególnie często w okresie jesiennym i wiosennym
Epidemiologia zapaleń zatok przynosowych
Ostre zapalenie zatok przynosowych (OZZP) dotyka rocznie 6-15% populacji. U dorosłych zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych występuje średnio 2-3 razy w ciągu roku, u dzieci zaś nawet do 6-8 razy. Choć >95% OZZP jest spowodowanych infekcją wirusową, nadal zbyt często stosowanym postępowaniem jest antybiotykoterapia. W dobie lekooporności wielu szczepów bakteryjnych jest to poważny problem epidemiologiczny. U osób dorosłych zakażenie bakteryjne rozwija się jedynie w 0,5-2% zakażeń wirusowych błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. W populacji pediatrycznej częściej dochodzi do zakażenia bakteryjnego – ok. 6-13% zachorowań. Ostre zapalenie zatok przynosowych zazwyczaj ma charakter choroby samoograniczającej się, w przypadku nadkażenia bakteryjnego może jednak prowadzić do niebezpiecznych powikłań.
Od wielu lat obserwuje się wzrost częstości zapaleń zatok przynosowych. Rosną też koszty związane z ich występowaniem i leczeniem, ponoszone zarówno przez poszczególnych chorych, jak i całe społeczeństwa. Przyczyniło się to do zainicjowania wieloośrodkowych badań dotyczących optymalnych metod diagnostyki i terapii ZZP oraz poszukiwania uzgodnień w tym zakresie. W 2005 r. opublikowano European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps (EPOS). W dokumencie uwzględniającym doniesienia medycyny opartej na dowodach (EBM – Evidence Based Medicine) uściślono zalecenia dotyczące definicji, diagnostyki i leczenia ZZP, wytyczono także kierunki przyszłych badań. Wzrost liczby wysokiej jakości prac badawczych doprowadził do skorygowania i uzupełnienia tekstu w 2007 r., a następnie w 2012 r.1 i 2020 r.2 Ta ostatnia wersja EPOS obowiązuje aktualnie – ukazały się w niej europejskie wytyczne leczenia zapalenia zatok przynosowych i polipów nosa (EPOS 2020 – European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps 2020) stanowiące aktualizację doniesień naukowych opracowanych na podstawie publikacji spełniających kryteria EBM. W wytycznych EPOS z 2020 r. zaktualizowano standardy leczenia oparte na EPOS 2012, danych z przeglądu literatury z ostatnich 8 lat oraz aktualnych opiniach ekspertów z wielu krajów. Swoje miejsce znalazły tu również preparaty ziołowe, których zastosowanie zostało poparte badaniami klinicznymi. Fitoterapia została uznana za skuteczną formę leczenia OZZP już w zaleceniach EPOS 2012 (siła zaleceń A) z silnymi dowodami naukowymi (kategoria IB). European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps z 2020 r. potwierdziło skuteczność stosowania preparatów ziołowych w leczeniu objawowym OZZP.
