Aktualne standardy

Terapia celowana w nowotworach układu chłonnego

Dr hab. med. Grażyna Wróbel

Klinika Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Grażyna Wróbel, Klinika Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny, ul. Bujwida 44, 50-368 Wrocław, tel. 71 770 31 67, faks 71 770 31 69, kom. 602 748 095, e-mail: wrobel.wroc@wp.pl

Dynamiczny rozwój biologii molekularnej oraz postęp w wytwarzaniu nowych leków sprawiły, że onkolodzy mają możliwość stosowania coraz bardziej skutecznych metod leczenia, podając leki o ukierunkowanej aktywności przeciwnowotworowej. W artykule przedstawiono molekularne podstawy terapii celowanej oraz możliwości jej zastosowania w chorobach rozrostowych układu chłonnego.

W ostatnich latach osiągnięto znaczący postęp w leczeniu chorób nowotworowych u dzieci, czego dowodem jest wzrost wyleczalności nowotworów z 15 proc. w latach 70. do ponad 80 proc. obecnie.[1] Stało się to możliwe dzięki dynamicznemu rozwojowi nauk podstawowych, metod diagnostyki oraz postępowi w sposobie leczenia, wprowadzaniu coraz nowszych i bardziej skutecznych leków przeciwnowotworowych, w tym tzw. leków celowanych, których liczba ostatnio istotnie wzrosła.

Dlatego warto zadać sobie pytania:

1. W jakich schorzeniach istnieje potrzeba wprowadzenia terapii celowanej?

2. Jakie cele biologiczne powinny być brane pod uwagę w określonej grupie nowotworów?

3. Kiedy zastosować konkretny lek lub leki i czy możemy liczyć na ich wysoką i trwałą skuteczność?

4. Czy będą one dostępne dla naszego pacjenta?

Współczesna terapia przeciwnowotworowa ma charakter kompleksowy i obejmuje chemioterapię przed- i pooperacyjną, leczenie chirurgiczne oraz radioterapię. W nowotworach układu chłonnego, do których należą chłoniaki, kluczową rolę odgrywa chemioterapia. Metoda ta, podobnie jak każda inna forma leczenia, ma swoje wady i zalety. Z jednej strony działa systemowo i jest wysoce skuteczna, zwłaszcza w nowotworach układu chłonnego, które są chemiowrażliwe, lecz z drugiej strony grozi wystąpieniem poważnych toksyczności narządowych, zarówno wczesnych, jak i odległych, wykrywanych do kilkudziesięciu lat po wyleczeniu z choroby nowotworowej.[2] Poważnym problemem, ograniczającym jej skuteczność, jest zjawisko pierwotnej lub wtórnej lekooporności, która u części chorych ma podłoże genetyczne i wiąże się w istotny sposób z brakiem uzyskania remisji choroby lub z jej nawrotem.

Wyniki badań przedklinicznych i klinicznych wskazują, że wprowadzanie terapii celowanej w skojarzeniu z chemioterapią daje szanse na zwiększenie skuteczności leczenia i może stanowić podstawę do redukcji dawek cytostatyków, a tym samym do ograniczenia powikłań związanych z terapią.[3-5]

Pojęcie terapii celowanej

Leczenie celowane nowotworu można określić jako farmakologiczne, immunologiczne lub genetyczne oddziaływanie na swoiste cele cząsteczkowe (targets), które odgrywają rolę w powstawaniu danego nowotworu, w jego przeżyciu, rozwoju i rozprzestrzenianiu się.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Podłoże genetyczne i biologiczne procesu nowotworzenia

U podłoża procesu nowotworzenia leży transformacja wybranych komórek organizmu pod względem genetycznym, fenotypowym i funkcjonalnym.[3] Jest to wieloetapowy proces, zachodzący zarówno [...]

Mechanizmy działania terapii celowanej

Leki ukierunkowane molekularnie mogą wywierać efekt przeciwnowotworowy poprzez:

Terapia przeciwciałami monoklonalnymi

Z definicji są to immunoglobuliny, które z jednej strony wiążą się ze specyficznymi determinantami antygenowymi na powierzchni komórki, a z drugiej [...]

Podsumowanie

1. Obecnie, dzięki znacznym osiągnięciom w dziedzinie nauk podstawowych, jesteśmy świadkami i często uczestnikami rewolucyjnych zmian zachodzących w różnych strategiach leczenia [...]
Do góry