Dążymy do celu
Diagnostyka i leczenie chorych na raka trzonu języka
Dr n. med. Marcin Czajka1
Dr n. med. Mariusz Szuta1
Prof. dr hab. med. Jan Zapała2
Rak trzonu języka jest rzadkim nowotworem złośliwym występującym najczęściej u mężczyzn w szóstej i siódmej dekadzie życia. Według danych Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów Centrum Onkologii w Warszawie, w 2010 roku w Polsce zarejestrowano 402 nowe przypadki zachorowania na ten typ nowotworu, co stanowiło 0,28 proc. nowotworów złośliwych w kraju. Jednocześnie rak trzonu języka stanowi 24 proc. nowotworów złośliwych błony śluzowej jamy ustnej oraz 6,3 proc. nowotworów złośliwych głowy i szyi.[1]
Analizując zachorowalność na ten typ nowotworu w latach 1999-2010, można stwierdzić niewielki, ale stały wzrost nowych przypadków w poszczególnych latach (ryc. 1).
Przyrost ten jest spowodowany wzrostem zachorowalności w populacji żeńskiej, przy utrzymującej się w przybliżeniu na stałym poziomie zachorowalności wśród mężczyzn.
Charakterystyka patomorfologiczna
W obrębie trzonu języka zdecydowanie najczęściej, bo aż w 90 proc. przypadków nowotworów złośliwych, rozwija się rak płaskonabłonkowy (łac. carcinoma planoepitheliale, ang. squamous cell carcinoma) o różnym stopniu zróżnicowania histopatologicznego (G I-IV).[2-5] Najczęstszym rozpoznawanym podtypem histopatologicznym jest rak płaskonabłonkowy rogowaciejący (carcinoma planoepitheliale keratodes).[6] Raki wywodzące się z drobnych gruczołów ślinowych języka, a wśród nich: rak śluzowo-naskórkowy (carcinoma mucoepidermale), rak gruczołowato-torbielowaty (carcinoma adenoides cysticum) oraz rak z komórek surowiczych (łac. carcinoma acinosum, ang. acinic cell carcinoma), występują sporadycznie.[6-8]
Guz języka może powstawać ab initio lub rozwijać się na podłożu zmian potencjalnie złośliwych (rogowacenie białe, liszaj płaski czy rogowacenie czerwone) na skutek długotrwałego narażenia na czynniki uczestniczące w procesach inicjacji oraz promocji karcinogenezy, do których zalicza się przede wszystkim palenie wyrobów tytoniowych, nałogowe picie alkoholu czy, w krajach Dalekiego Wschodu, żucie betelu (pieprzu żuwnego).[9] Do powstawania raka, zwłaszcza zlokalizowanego na bocznej powierzchni języka, może prowadzić obecność ostrych brzegów ubytków próchnicowych, nieprawidłowo wykonanych wypełnień lub źle dopasowanych uzupełnień protetycznych, które powodują występowanie jatrogennego urazu zgryzowego i przewlekłego drażnienia błony śluzowej. W ostatnim czasie coraz częściej zwraca się uwagę na współudział infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Za wysoce onkogenne uważa się genotypy 16, 18, 31, 33, 45 wirusa.[6,10] W tabeli 1 przedstawiono najczęściej występujące czynniki ryzyka rozwoju raka płaskonabłonkowego trzonu języka.[9,11]
