Aktualny stan wiedzy
Nowotwory nerek – obowiązująca klasyfikacja i propozycje nowych kategorii
Dr hab. med. Agnieszka Korolczuk
Niniejsza praca ma na celu przedstawienie zarówno obowiązującej klasyfikacji WHO 2004 guzów nerek (tab.1), jak i najczęstszych oraz ostatnio opisywanych podtypów w głównych jej kategoriach i ich znaczenia w postępowaniu z pacjentem.
W opracowaniu z 2004 roku (WHO 2004) autorzy wykorzystują osiągnięcia wcześniejszych klasyfikacji, głównie klasyfikacji Mainz (1986) oraz Heidelberg (1997).[1] Podstawowymi wykładnikami, którymi się kierowano, są cechy morfologiczne i genetyczne guzów nerek. Dynamiczny rozwój badań cytogenetycznych i molekularnych w ostatnich latach spowodował wyodrębnienie grupy guzów w głównych kategoriach nowotworów nerki, odmiennych zarówno w obrazie morfologicznym, jak i w zachowaniu biologicznym, o istotnych implikacjach klinicznych, takich jak wybór terapii i prognozowanie. Należy przypuszczać, że wyniki tych prac powinny w niedługim czasie zaowocować kolejną modyfikacją klasyfikacji nowotworów nerek.
Rak nerkowokomórkowy
Głównym nowotworem nerki jest rak nerkowokomórkowy (RCC, renal cell carcinoma). Występuje z częstością 1 na 100 osób, średnia wieku pacjentów w momencie rozpoznania dla raka sporadycznego wynosi 60 lat. Czynniki etiologiczne raka nerki zostały wielokrotnie opisane i nie będą przedstawiane w tej pracy. Jego główne typy histologiczne charakteryzują pewne wspólne cechy morfologiczne, wykazują różnice w zachowaniu biologicznym i odpowiedzi na leczenie. Uszkodzenie na poziomie różnicujących się komórek macierzystych wydaje się mieć obecnie istotne znaczenie w procesie karcynogenezy.[3] Mutacje genów, delecje chromosomów, niestabilność mikrosatelitarna, uszkodzenia strukturalne i numeryczne chromosomów, nieprawidłowa metylacja DNA to grupa uszkodzeń inicjujących proces nowotworowy. Ustalenie typu uszkodzenia i wyodrębnienie markerów molekularnych dla poszczególnych typów guza zaczynają nabierać istotnego znaczenia dla określenia jego charakteru biologicznego, prognozowania i wyboru skutecznej terapii.[4]
Pierwsze próby klasyfikowania guzów nerek pojawiły się na początku XIX wieku. Paul Grawitz w 1883 roku zauważył podobieństwo mikroskopowe guza nerki do utkania kory nadnercza; guz ten przez lata określany był guzem Grawitza. Pierwszą nefrektomię z powodu guza nerki wykonali niezależnie w 1861 roku Eratus B. Walcott i w 1869 roku Gustav Simon.[2]
Rodzinnie występujący RCC
Rak nerkowokomórkowy jest siódmym co do częstości nowotworem złośliwym mężczyzn i dziewiątym kobiet.[5] Od 4 do 7 proc. tych guzów cechuje występowanie rodzinne.