Aktualne poglądy
Potransfuzyjna choroba przeszczep przeciw gospodarzowi
Prof. dr hab. med. Piotr Radziwon
Krwiolecznictwo biorców przeszczepów znacznie odbiega od rutynowego stosowania krwi i jej składników. Cechuje się ono dużą dynamiką zmian koniecznych do dostosowania przetaczanych składników krwi do fazy przeszczepienia oraz stosowaniem dodatkowych procedur zwiększających skuteczność i bezpieczeństwo przetoczeń, co stawia wysokie wymagania zarówno dla lekarzy transplantologów, jak i służby krwi.
Stosowanie składników krwi u biorców przeszczepów komórek krwiotwórczych
Rodzaje składników krwi
Chorzy w okresie okołoprzeszczepowym komórek krwiotwórczych powinni otrzymywać:
- składniki ubogoleukocytarne, głównie w celu zmniejszenia ryzyka alloimmunizacji i związanej z nią oporności na przetaczane płytki krwi oraz zapobiegania przeniesienia infekcji cytomegalowirusem,
- napromieniowanie ze względu na ryzyko wystąpienia poprzetoczeniowej choroby przeszczep przeciw gospodarzowi.[1,2]
Stosowanie składników napromieniowanych obowiązuje w okresie przed przeszczepieniem – od rozpoczęcia kondycjonującej chemio- lub radioterapii i w okresie do trzech miesięcy po przeszczepieniu (po napromieniowaniu całego ciała do sześciu miesięcy), względnie do wzrostu liczby limfocytów we krwi powyżej 109/l.[3] W przypadku przewlekłej GvHD lub prowadzonego leczenia immunosupresyjnego należy kontynuować napromieniowanie przetaczanych składników krwi. W celu zmniejszenia ryzyka hemolizy wskazane jest stosowanie komórkowych składników krwi z możliwie najmniejszą ilością osocza, zastąpionego roztworem wzbogacającym.
Dobór serologiczny
Niezgodność grupy krwi biorcy i dawcy przeszczepu wymaga odpowiedniego, stosownego do okresu przeszczepu, doboru składników krwi (tab. 1).[4]
Koncentrat krwinek czerwonych (KKCz)
Podstawą do ustalania dawki KKCz jest pożądane zwiększenie stężenia Hb, wydolność układu krążenia biorcy i fakt, że przetoczenie jednej jednostki KKCz powinno skutkować wzrostem stężenia hemoglobiny mniej więcej o 1 g/dl, zaś hematokrytu o mniej więcej 3 proc. Biorąc pod uwagę dzienne zapotrzebowanie na krwinki czerwone niezbędne do utrzymania stężenia hemoglobiny na poziomie ok. 10 g/dl, chory nieprodukujący własnych krwinek czerwonych powinien otrzymywać przetoczenie ok. 1 j. KKCz/tydzień, czyli 2 j. co dwa tygodnie.[5]
Koncentrat krwinek płytkowych (KKP)
Ze względu na konieczność wielokrotnego przetaczania KKP, które między innymi zwiększa ryzyko alloimmunizacji i wystąpienia oporności na przetaczane płytki krwi, wskazane jest stosowanie KKP z aferezy (cała dawka pochodzi od jednego dawcy). Profilaktyczne przetoczenia KKP należy wykonywać stosownie do ryzyka krwotoku.
