Dylematy patomorfologa

Rola badań patomorfologicznych w wyborze metody leczenia raka płuca

Prof. nadzw. dr hab. med. Renata Langfort

Zakład Patomorfologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc

Adres do korespondencji: Prof. nadzw. dr hab. med. Renata Langfort, Zakład Patomorfologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, ul. Płocka 26, 01-138 Warszawa, tel. 22 431 22 57, e-mail: r.langfort@igichp.edu.pl

Rak płuca jest obecnie główną przyczyną zgonów z powodu nowotworów złośliwych wśród mężczyzn i kobiet, zarówno na świecie, jak i w Polsce.[1] Każdego roku stwierdza się ok. 1,6 mln nowych przypadków i ok. 1,4 mln zgonów, co stanowi mniej więcej 18 proc. zgonów z przyczyn nowotworowych.[2] Stopniowy wzrost liczby chorych na raka płuca obserwuje się od lat 20. ubiegłego wieku, co przede wszystkim ma związek z rozprzestrzeniającym się nałogiem palenia papierosów, będącym jednym z najistotniejszych znanych czynników ryzyka. Również bierne narażenie na działanie dymu papierosowego jest czynnikiem, który przyczynia się do powstania raka płuca.[3]

Ocenia się, że od 85 do 90 proc. raków płuca ma związek z paleniem papierosów, chociaż rozwija się on tylko u 15 proc. palaczy. Z kolei od 10 do 15 proc. chorych, głównie kobiet, nigdy nie paliło.[4]

Wśród wielu innych czynników, które mogą stanowić zagrożenie rozwojem raka płuca, wymienia się czynniki środowiskowe, przede wszystkim zanieczyszczenie środowiska, przewlekłe choroby płuc doprowadzające do zwłóknienia i przebudowy miąższu oraz uwarunkowania genetyczne.[2,3]

Rak płuca jest nowotworem o złym rokowaniu, co jest spowodowane przede wszystkim późną wykrywalnością choroby. Zdecydowana większość przypadków (80-85 proc.) jest rozpoznawana w stadium zaawansowania, w którym chorzy nie kwalifikują się do radykalnego leczenia operacyjnego.[5] Na tym etapie pięcioletnie przeżycie wynosi tylko 15-17 proc.[4,6]

Materiały cytologiczne i histologiczne wykorzystywane w rozpoznaniu raka płuca

Rozpoznanie raka płuca wymaga potwierdzenia badaniem mikroskopowym: cytologicznym lub histologicznym (tab. 1).

Wybór i skuteczność metod diagnostycznych zależą od umiejscowienia guza, zaawansowania choroby oraz ogólnego stanu chorego.

Materiałem cytologicznym, który stanowi podstawę oceny mikroskopowej, może być:

  • plwocina,
  • wydzielina lub popłuczyny oskrzelowe,
  • wymaz szczoteczkowy z oskrzela,
  • aspirat pobrany drogą biopsji cienkoigłowej przezoskrzelowej guza bądź powiększonych węzłów chłonnych,
  • biopsja aspiracyjna cienkoigłowa zmiany przez ścianę klatki piersiowej,
  • płyn z jamy opłucnowej.


W zaawansowanym raku płuca przydatna jest biopsja aspiracyjna węzłów chłonnych obwodowych podejrzanych o zmiany przerzutowe.[7,8] Materiał tkankowy zwykle jest pobierany w trakcie:

  • bronchofiberoskopii,
  • mediastinoskopii,
  • mediastinotomii,
  • wideotorakoskopii,
  • biopsji otwartej płuca,
  • torakotomii.[8]

W ciągu ostatnich lat niezwykle rozwinęła się metoda przezoskrzelowej i przezprzełykowej biopsji aspiracyjnej pod kontrolą ultrasonografii (endobronchial ultrasound guided transbronchial needle aspiration – EBUS-TBNA, endoscopic ultrasound guided ...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Materiały cytologiczne i histologiczne wykorzystywane w rozpoznaniu raka płuca

Rozpoznanie raka płuca wymaga potwierdzenia badaniem mikroskopowym: cytologicznym lub histologicznym (tab. 1).

Mikroskopowe rozpoznanie raka płuca

Dotychczas najistotniejszym czynnikiem rokowniczym (prognostycznym) w raku płuca, decydującym o sposobie leczenia był podział na raka drobno- i niedrobnokomórkowego. Rak drobnokomórkowy [...]

Zasady postępowania diagnostycznego z materiałem cytologicznym i biopsyjnym

Algorytm postępowania patomorfologicznego u chorych z rakiem płuca zależy od klinicznego stopnia zaawansowania nowotworu i planowanego leczenia. U chorych, u których [...]

Podsumowanie

1. Mimo rozwoju nowych technik genetycznych i molekularnych rola patomorfologa i badania patomorfologicznego w procesie diagnostycznym jest bezsporna, a jednocześnie bardzo [...]
Do góry