Od stomatologa dla onkologów
Podrażnienia w jamie ustnej po chemioterapii
Lek. dent. Monika Walis
Dr hab. med. prof. nadzw. Sebastian Kłosek
Leczenie pacjenta onkologicznego opiera się na zastosowaniu metod miejscowych lub systemowych. Do metod miejscowych zalicza się chirurgię i radioterapię, natomiast do systemowych – chemio- i hormonoterapię oraz terapie biologiczne. Często łączy się wszystkie te metody w różnych kombinacjach, w leczeniu skojarzonym. Systemowe leczenie chemioterapeutykami może powodować zmiany w całym ustroju, także w jamie ustnej. Stopień nasilenia działań niepożądanych w obrębie jamy ustnej jest uzależniony od dawki leku, rodzaju oraz czasu leczenia.[1,2] Poniższy artykuł ma na celu omówienie możliwych zmian w jamie ustnej występujących po chemioterapii.
Do zaburzeń występujących w obrębie jamy ustnej należą: zapalenie błony śluzowej, zaburzenia smaku, suchość błon śluzowych jamy ustnej.
Mucositis
Jednym z najczęstszych powikłań po chemioterapii manifestujących się w jamie ustnej jest zapalenie błony śluzowej jamy ustnej (oral mucositis). Ujawnia się ono u 20-75 proc. chorych w ciągu 14 dni od rozpoczęcia leczenia i może trwać do kilku miesięcy po jego zakończeniu. Mucositis charakteryzuje się występowaniem rumienia, obrzęku, atrofii lub bolesnych podrażnień o charakterze owrzodzeń na błonie śluzowej. Klasyfikację stopnia zaawansowania zmian prezentuje tabela 1.
Zmiany zapalne najczęściej uwidaczniają się w obrębie: policzków, dziąseł, warg, brzusznej powierzchni języka.
Ciężkie zapalenie błony śluzowej jamy ustnej ma duży wpływ na jakość życia pacjenta i codzienne czynności. Może zaburzać funkcje jamy ustnej, takie jak połykanie, jedzenie, picie i mówienie. W niektórych przypadkach konieczne jest karmienie sondą nosowo-żołądkową. Zapalenie błony śluzowej zmniejsza zdolność pacjenta do tolerowania leczenia i skutkuje złym rokowaniem dla niego. Oprócz bezpośredniego działania zapalenie błony śluzowej jamy ustnej może pośrednio przedłużyć hospitalizację, co wpływa na pogorszenie stanu psychicznego pacjenta. Zaawansowane zapalenie błony śluzowej znacząco przyczynia się do obniżenia jakości życia chorych.[3,4]
Zaburzenia smaku
Chemioterapia takimi środkami jak cisplatyna, 5-fluorouracyl i taksany może zaburzać ostrość smaku, powodując całkowitą (ageusia) lub częściową (hipogeusia) utratę poczucia smaku. Zaburzenia smaku (dysgeusia) dotykają 38-84 proc. pacjentów onkolog...
