Dążymy do celu
Przerzuty nowotworowe do ośrodkowego układu nerwowego – odrębna jednostka chorobowa?
Lek. Bartosz Królicki
Przerzuty nowotworowe należą do najczęstszych ognisk nowotworowych występujących w mózgu. Liczba chorych, u których rozpoznawane są przerzuty, stale się zwiększa. Dotychczas stosowane metody leczenia są niezadowalające. Konieczne są badania nad nowymi, skutecznymi sposobami leczenia. Drogą do tego celu jest poznanie swoistych procesów patofizjologicznych odpowiedzialnych za tworzenie się przerzutów w ośrodkowym układzie nerwowym. Artykuł przedstawia zarówno odrębności procesów chorobowych, jak i obecne procedury lecznicze. Wiele obserwacji wskazuje, że przerzuty do ośrodkowego układu nerwowego powinno się traktować jak odrębną jednostkę chorobową, niezależnie od pochodzenia guza pierwotnego.
Przerzuty nowotworowe do ośrodkowego układu nerwowego (OUN) stanowią jeden z istotnych problemów diagnostycznych i leczniczych w onkologii. Są one najczęściej występującym nowotworem mózgu. Częstość występowania przerzutów jest nawet 3-10 razy większa niż guzów pierwotnych. Najczęściej pochodzą z:
- raka płuc – 45 proc.,
- raka piersi – 15 proc.,
- czerniaka – 10 proc.,
- raka jelita grubego – 5 proc.
Szczyt zachorowania występuje po 65. r.ż. Przerzuty najczęściej są położone nadnamiotowo (85 proc.), rzadziej w obrębie tylnej jamy czaszki, nerwach obwodowych, oponach mózgu, blaszce wewnętrznej kości czaszki. Ich pojawienie się jest uznawane za jeden z najważniejszych negatywnych czynników prognostycznych. Czas przeżycia od rozpoznania przerzutu do OUN u chorych nieleczonych wynosi średnio 2 miesiące, u chorych leczonych paliatywnie (glikokortykosteroidy, chemio-, radioterapia) – poniżej roku.[1-3]
Przebieg kliniczny choroby zależy od charakteru guza pierwotnego: przerzuty raka płuc występują już 4,5 miesiąca od wstępnego rozpoznania, natomiast przerzuty raka piersi lub czerniaka obserwuje się po 24-40 miesiącach trwania choroby.[4-6]
Typowo u chorych obserwuje się szybką degradację:
- gwałtowne pogorszenie jakości życia,
- bóle głowy,
- padaczkę,
- zaburzenia funkcji poznawczych,
- śpiączkę.
Objawy te są związane przede wszystkim ze wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego.
W 80 proc. przypadków rozpoznawane są liczne przerzuty do mózgu już na podstawie pierwszego badania obrazowego (ryc. 1-4), co dyskwalifikuje chorych z zastosowania leczenia miejscowego. U chorych, u których występuje pojedyncze ognisko przerzutowe, możliwe jest leczenie operacyjne lub celowana radioterapia.
Leczenie operacyjne i radioterapia
Mimo wielu prac sugerujących znaczne korzyści związane z leczeniem operacyjnym pojedynczych przerzutów do mózgu nie ma dowodów klasy I, że występuje istotna różnica w czasie przeżycia u chorych leczonych operacyjnie i radioterapią. Wydaje się, że ...
