Aktualne poglądy

Terapia raka gruczołu krokowego u nosicieli mutacji genowych BRCA1 i BRCA2

Lek. Ewa Cedrych1

Prof. dr hab. med. Eugeniusz J. Kucharz2

Dr n. med. Ida Cedrych3

1Oddział Onkologii Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
2Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Reumatologii i Immunologii Klinicznej, Górnośląskie Centrum Medyczne Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
3University Hospital Reykjavik, Islandia

Adres do korespondencji: Lek. Ewa Cedrych, Oddział Onkologii, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, ul. Panewnicka 168/4, 40-772 Katowice, e-mail: eva.cedrych@gmail.com

Rak gruczołu krokowego jest częstym nowotworem złośliwym i mimo postępu w leczeniu nadal stanowi duży problem terapeutyczny. Z uwagi na zwiększone ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego u nosicieli mutacji genów podatności na raka piersi (breast cancer susceptibility gene, BRCA1BRCA2) wprowadzenie badań przesiewowych w kierunku nowotworów w rodzinach, w których stwierdzono mutację, ma istotne znaczenie dla wczesnego wykrycia zmian nowotworowych w gruczole krokowym, ponadto pozwala na podjęcie spersonalizowanego leczenia.

Rak gruczołu krokowego jest jednym z najczęstszych nowotworów złośliwych na świecie i drugim najczęstszym nowotworem złośliwym u mężczyzn w Polsce. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów z 2015 roku na nowotwory złośliwe zachorowało w Polsce 81 649 mężczyzn. U 17,4 proc. z nich rozpoznano raka gruczołu krokowego.[1]

Wykrywalność raka gruczołu krokowego w Polsce znacznie wzrosła w ostatnich latach, co jest związane z rozpowszechnieniem oznaczenia stężenia markera nowotworowego PSA (prostate-specific antigen, antygen specyficzny dla gruczołu krokowego) w surowicy u osób bez klinicznych objawów choroby. Wyniki badań epidemiologicznych wskazują, że głównymi czynnikami zachorowania są wiek oraz uwarunkowania genetyczne. Raka gruczołu krokowego najczęściej rozpoznaje się u mężczyzn powyżej 65. r.ż. U młodszych chorych (<50. r.ż.) częściej występują zmiany genetyczne warunkujące zachorowanie, a choroba ma bardziej agresywny przebieg. Terapia raka gruczołu krokowego obejmuje:

  • postępowanie chirurgiczne (radykalna prostatektomia),
  • radioterapię (teleterapia lub brachyterapia),
  • leczenie hormonalne,
  • chemioterapię.[2]


Poznanie zmian genetycznych przyczynia się do powstawania nowych możliwości terapii i spersonalizowanego leczenia tej grupy chorych.

Geny BRCA1BRCA2 to geny supresorowe nowotworów zaangażowane w naprawę DNA i utrzymanie stabilności genomu. Mutacje w BRCA1BRCA2 dziedziczą się w sposób autosomalny dominujący. Nosicielstwo mutacji w tych genach jest związane z ponad 10-krotnie większym ryzykiem zachorowania na dziedziczną postać raka piersi lub raka jajnika.[3] Mężczyźni ze stwierdzonym występowaniem mutacji BRCA1/2 mają zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów takich jak:

  • rak piersi,
  • rak gruczołu krokowego,
  • czerniak,
  • rak trzustki.

Rak piersi u mężczyzn jest rzadkością w ogólnej populacji, ryzyko zachorowania wynosi 0,1 proc., a w przypadku stwierdzenia występowania mutacji BRCA1 i BRCA2 ryzyko zwiększa się odpowiednio do 1 proc. i 7-8 proc.[3] Uważa się, że rak gruczołu kro...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Mutacja w genach BRCA1 i BRCA2 w raku gruczołu krokowego

Obserwacje dotyczące zwiększonego ryzyka zachorowania na raka gruczołu krokowego u mężczyzn, nosicieli mutacji genowych BRCA, zostały opublikowane niemal 20 lat temu. [...]

Możliwości terapii

Olaparyb jest inhibitorem polimerazy poli (adenozyno-5’-difosforanu) rybozy (Poly ADP-ribose polymerase, PARP) należącej do rodziny białkowych enzymów, biorących udział w naprawie DNA, [...]

Zalecenia dotyczące poradnictwa genetycznego

Wytyczne dotyczące oceny genetycznej raka gruczołu krokowego dotyczą przede wszystkim testów BRCA1 i BRCA2. W zaleceniach National Comprehensive Cancer Network (NCCN) [...]

Podsumowanie

1. Wykrycie zwiększonego ryzyka zachorowania na raka gruczołu krokowego u nosicieli mutacji genowych BRCA1/BRCA2 wskazuje na konieczność wprowadzenia poradnictwa genetycznego w rodzinach [...]

Do góry