Liczba nowych rozpoznań raka gruczołu krokowego (RGK) będzie corocznie wzrastać. Przyczyną tego jest:

• wydłużenie średniego okresu przeżycia mężczyzn (tab. 1) prezentuje prawdopodobieństwo wykrycia komórek RGK w badaniu autopsyjnym w zależności od wieku mężczyzny)

• łatwiejszy dostęp do badań specjalistycznych
• udoskonalenie i rozpowszechnienie metod diagnostycznych: swoisty antygen sterczowy (PSA – prostate specific antygen); ultrasonografia gruczołu krokowego wykonana przez odbytnicę (TRUS – transrectal ultrasound); rezonans wieloparametryczny (mpMRI – multiparametric magnetic resonance imaging)
• poprawa wiedzy społeczeństwa na temat zagrożeń związanych z rozpoznawaniem nowotworów w zaawansowanym stadium rozwoju
• lepsza organizacja ochrony zdrowia
• rozwój nowych mało inwazyjnych technik radykalnego leczenia chirurgicznego.

Zgodnie z danymi prezentowanymi przez Krajowy Rejestr Nowotworów w Polsce w 2016 r. rak gruczołu krokowego był pierwszym co do częstości wykrywanym nowotworem wśród mężczyzn – zarejestrowano 15 961 nowych zachorowań oraz 5220 zgonów1. Rycina 1 prezentuje dane epidemiologiczne chorych na RGK w Polsce w różnych okresach.

Etiopatogeneza

Nadal nie wiemy, co może być przyczyną rozwoju RGK. Na podstawie wielu badań naukowych wiedzę na ten temat możemy podsumować w kilku wnioskach. Czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo rozwoju nowotworu jest:

• potwierdzona obecność RGK wśród mężczyzn pozostających w pierwszym stopniu pokrewieństwa (ojciec, brat, wuj)
• nadciśnienie tętnicze
• nadmierne spożywanie alkoholu
• nałogowe palenie tytoniu – u mężczyzn, którzy w przeszłości byli nałogowymi palaczami nikotyny, częściej wykrywamy RGK o wysokim stopniu złośliwości; dotyczy to również mężczyzn, którzy zakończyli palenie nikotyny co najmniej 10 lat przed potwierdzeniem diagnozy
• rzeżączka
• praca w różnych porach dnia i nocy (praca zmianowa).

Do chwili obecnej brak podstaw naukowych potwierdzających wpływ leków (leki stosowane w cukrzycy, statyny, kwas acetylosalicylowy, niesteroidowe leki przeciwzapalne – NLPZ, inhibitory 5α-reduktazy), chorób metabolicznych, diety oraz wazektomii na rozwój RGK. Niektóre doniesienia naukowe potwierdziły, iż obrzezanie, ejakulacja z częstością większą niż 21 razy w okresie 30 dni, ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe zmniejszają prawdopodobieństwo rozwoju nowotworu³.