Chemioterapia w przebiegu choroby nowotworowej wiąże się bardzo często z występowaniem różnych objawów niepożądanych. Do najważniejszych należą:

• powikłania hematologiczne
• nudności i wymioty
• stany zapalne błony śluzowej przewodu pokarmowego
• biegunki
• uszkodzenia serca
• powikłania zakrzepowe
• odczyny po wynaczynieniu leków onkologicznych
• uszkodzenia nerek i pęcherza moczowego
• uszkodzenia płuc
• zaburzenia neurologiczne
• uszkodzenie gonad
• objawy skórne
• wypadanie włosów.

Odczyny po wynaczynieniu leków onkologicznych

Wynaczynienia w czasie leczenia onkologicznego występują w przypadku 0,1-7% wszystkich dożylnych iniekcji leków cytotoksycznych. Poważne następstwa wynaczynień obserwuje się z częstością 0,01-1%. Nasilenie reakcji po wynaczynieniu może mieć zróżnicowany obraz kliniczny – począwszy od niewielkiego zaczerwienienia i obrzęku, aż do ciężkiego, nieodwracalnego owrzodzenia, martwicy i silnego bólu, które najczęściej wymagają leczenia chirurgicznego. Wielu z tych zdarzeń można byłoby uniknąć dzięki przestrzeganiu zasad profilaktycznych.

Definicja wynaczynienia

Wynaczynienie jest to przypadkowe, niezamierzone przedostanie się leku/cieczy poza naczynie żylne do tkanek otaczających lub bezpośrednie nacieczenie tkanek wskutek błędnego podania leku, które może prowadzić do miejscowych stanów zapalnych, owrzodzeń, a w skrajnych przypadkach nawet do martwicy.

Czynniki ryzyka wystąpienia wynaczynienia

W celu zminimalizowania konsekwencji wynaczynienia cytostatyków należy zidentyfikować chorych z grup podwyższonego ryzyka i ewentualnie wdrożyć postępowanie profilaktyczne polegające np. na założeniu portu donaczyniowego. Czynniki ryzyka wynaczynień można podzielić na zależne od chorego i związane z procedurą podawania leków onkologicznych^1-6.

Czynniki zwiększające ryzyko wynaczynienia zależne od chorego:

• drobne i kruche żyły
• grube i/lub stwardniałe żyły w następstwie uszkodzeń po poprzednich wkłuciach
• żyły ruchome
• schorzenia związane z zaburzeniami krążenia, takie jak zespół Raynauda, cukrzyca, obrzęk limfatyczny, zespół żyły głównej górnej, niewydolność krążenia, uszkodzenia popromienne
• skłonność do krwawień, zaburzenia krzepnięcia
• zaburzenia czucia obwodowego, niedowład
• długotrwały wlew
• otyłość
• trudności w komunikacji z pacjentem (chorzy nieprzytomni, upośledzeni, małe dzieci itd.)
• wiek chorego (dzieci i osoby w podeszłym wieku).