Szpiczak plazmocytowy (SzP) należy do najczęstszych nowotworów hematologicznych i stanowi ok. 1% wszystkich chorób nowotworowych¹. Jest rozpoznawany ok. 1,5-krotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet i dotyczy głównie osób starszych; poniżej 50 r.ż. rozpoznaje się mniej niż 10% przypadków SzP^1,2. W Polsce w ciągu roku diagnozuje się wg różnych danych od 1500 do 2000 nowych przypadków SzP, natomiast liczbę pacjentów żyjących z tym nowotworem ocenia się na kilkanaście tysięcy^3,4. W ostatnich latach, dzięki rejestracji nowych leków, istotnie poszerzyły się możliwości skutecznego leczenia SzP. Upowszechnienie nowych schematów chemioterapii i immunoterapii znacznie wydłużyło czas przeżycia chorych, jednak SzP nadal pozostaje nowotworem nieuleczalnym.

Jednym z istotnych czynników pogarszających rokowanie chorych na SzP jest opóźnione rozpoznawanie tego nowotworu^5-8. Średni czas od pojawienia się objawów klinicznych do ustalenia właściwego rozpoznania jest jednym z najdłuższych wśród chorób onkologicznych⁶. Ten problem częściowo wynika z niskiej zachorowalności na SzP, co powoduje, że lekarze pierwszego kontaktu rzadko biorą go pod uwagę w diagnostyce różnicowej. Znacznie istotniejszą przyczyną wydaje się jednak niecharakterystyczny profil objawów klinicznych SzP, na który składają się występujące powszechnie dolegliwości, szczególnie częste u starszych osób.

Z powodu nieswoistych objawów postawienie ostatecznej diagnozy SzP zajmuje często wiele miesięcy. Stwierdzono na przykład, że ponad połowa pacjentów z rozpoznaniem tego nowotworu odbywa co najmniej 3 konsultacje u różnych specjalistów przed skierowaniem do szpitala⁹. Ponadto wykazano, że proces diagnostyczny SzP trwa znacznie dłużej niż w przypadku, gdy zmiana nowotworowa jest dostępna w badaniu fizykalnym lub wykrywalna prostymi metodami (jak czerniak lub rak piersi)⁷. Istotną barierą dla wczesnej diagnostyki SzP w ramach podstawowej opieki ambulatoryjnej są również ograniczenia systemowe, takie jak krótki czas wizyty u lekarza utrudniający pogłębioną analizę objawów oraz niewystarczający zakres zlecanych badań diagnostycznych, które są włączone w stawkę kapitacyjną w Polsce¹⁰.

Objawy kliniczne SzP wynikają głównie z nacieczenia szpiku kostnego przez nowotworowe komórki plazmatyczne, wytwarzania przez nie monoklonalnego białka immunoglobulinowego (tzw. białka M) i wydzielania cytokin stymulujących destrukcję kości1. Wedł...