Wywiad i badanie kliniczne stanowią kluczowe elementy diagnostyki nowotworów skóry. W wielu pracach podkreśla się, że ogromną rolę w ich wczesnym wykrywaniu odgrywa czujność onkologiczna lekarzy, ale także samych pacjentów, wyrażająca się regularnym samobadaniem – stąd istotne znaczenie ma edukacja społeczeństwa w tym zakresie. Zwraca się również uwagę, że badanie lekarskie powinno być połączone z wykonaniem i archiwizacją fotografii klinicznych, dermoskopowych i/lub wideodermoskopowych^1-6. Dobra znajomość obrazu klinicznego złośliwych nowotworów skóry przekłada się na szybkie, trafne rozpoznanie, a co za tym idzie – skuteczne leczenie.

Celem pracy było przedstawienie możliwych manifestacji klinicznych złośliwych nowotworów skóry – czerniaka, raka podstawnokomórkowego i kolczystokomórkowego – na podstawie doniesień literaturowych, z wykorzystaniem materiału fotograficznego z własnej praktyki klinicznej.

Czerniak

Czerniak jest nowotworem wywodzącym się z komórek melanocytowych. Odpowiada za 70% zgonów z powodu złośliwych nowotworów skóry i cechuje się wśród nich najwyższą śmiertelnością⁷. Dane epidemiologiczne wskazują, że rasa kaukaska jest szczególnie narażona na występowanie czerniaka, a rocznie w Polsce obserwuje się ok. 2400 nowych zachorowań^8,9. Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie tego nowotworu, ponieważ czerniak ograniczony miejscowo do skóry charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem wyleczeń, który gwałtownie spada wraz z kolejnymi stopniami zaawansowania^9,10. Decydujące znaczenie ma więc czas, który upływa od momentu zauważenia przez pacjenta podejrzanej zmiany skórnej do kontaktu z lekarzem rodzinnym, specjalistą dermatologiem, chirurgiem lub onkologiem¹⁰. W aspekcie lekarskim bardzo ważne jest z kolei przeprowadzenie dokładnego całościowego badania skóry¹⁰.

Profilaktykę nowotworową dzieli się na pierwotną i wtórną. Do profilaktyki pierwotnej należą:

• unikanie ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe (UV)
• niekorzystanie z solariów
• ochrona przeciwsłoneczna w postaci regularnej aplikacji kosmetyków z filtrami UV
• skrócenie czasu ekspozycji na promieniowanie UV
• redukcja liczby oparzeń
• noszenie odzieży z UPF (ultraviolet protection factor) oraz nakryć głowy i okularów chroniących przed promieniowaniem UV.