Temat numeru
Jakie zmiany skórne powinny budzić niepokój?
lek. Aleksandra Dudek1
dr hab. n. med. Grażyna Kamińska-Winciorek, prof. NIO-PIB2
• Różnorodność manifestacji klinicznych złośliwych nowotworów skóry – na przykładzie czerniaka, raka podstawnokomórkowego i kolczystokomórkowego
• Czynniki decydujące o wczesnym rozpoznaniu
• Obrazy kliniczne i dermoskopowe z własnej praktyki
Wywiad i badanie kliniczne stanowią kluczowe elementy diagnostyki nowotworów skóry. W wielu pracach podkreśla się, że ogromną rolę w ich wczesnym wykrywaniu odgrywa czujność onkologiczna lekarzy, ale także samych pacjentów, wyrażająca się regularnym samobadaniem – stąd istotne znaczenie ma edukacja społeczeństwa w tym zakresie. Zwraca się również uwagę, że badanie lekarskie powinno być połączone z wykonaniem i archiwizacją fotografii klinicznych, dermoskopowych i/lub wideodermoskopowych1-6. Dobra znajomość obrazu klinicznego złośliwych nowotworów skóry przekłada się na szybkie, trafne rozpoznanie, a co za tym idzie – skuteczne leczenie.
Celem pracy było przedstawienie możliwych manifestacji klinicznych złośliwych nowotworów skóry – czerniaka, raka podstawnokomórkowego i kolczystokomórkowego – na podstawie doniesień literaturowych, z wykorzystaniem materiału fotograficznego z własnej praktyki klinicznej.
Czerniak
Czerniak jest nowotworem wywodzącym się z komórek melanocytowych. Odpowiada za 70% zgonów z powodu złośliwych nowotworów skóry i cechuje się wśród nich najwyższą śmiertelnością7. Dane epidemiologiczne wskazują, że rasa kaukaska jest szczególnie narażona na występowanie czerniaka, a rocznie w Polsce obserwuje się ok. 2400 nowych zachorowań8,9. Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie tego nowotworu, ponieważ czerniak ograniczony miejscowo do skóry charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem wyleczeń, który gwałtownie spada wraz z kolejnymi stopniami zaawansowania9,10. Decydujące znaczenie ma więc czas, który upływa od momentu zauważenia przez pacjenta podejrzanej zmiany skórnej do kontaktu z lekarzem rodzinnym, specjalistą dermatologiem, chirurgiem lub onkologiem10. W aspekcie lekarskim bardzo ważne jest z kolei przeprowadzenie dokładnego całościowego badania skóry10.
Profilaktykę nowotworową dzieli się na pierwotną i wtórną. Do profilaktyki pierwotnej należą:
- unikanie ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe (UV)
- niekorzystanie z solariów
- ochrona przeciwsłoneczna w postaci regularnej aplikacji kosmetyków z filtrami UV
- skrócenie czasu ekspozycji na promieniowanie UV
- redukcja liczby oparzeń
- noszenie odzieży z UPF (ultraviolet protection factor) oraz nakryć głowy i okularów chroniących przed promieniowaniem UV.
