Pacjent w trakcie leczenia onkologicznego
Powikłania endokrynologiczne podczas immunoterapii chorych na nowotwory
lek. Anna Dawidowska
prof. dr hab. n. med. Iwona Ługowska
• Najczęstsze endokrynopatie indukowane inhibitorami punktów kontrolnych układu immunologicznego
• Objawy zaburzeń czynności układu endokrynnego u chorych na nowotwory poddawanych immunoterapii
• Postępowanie w przypadku endokrynopatii występujących w czasie stosowania immunoterapii
W 2018 r. Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii trafiła do prof. Jamesa P. Allisona ze Stanów Zjednoczonych i Tasuku Honjo z Japonii za wkład w rozwój immunoterapii nowotworów. Ta innowacyjna metoda leczenia polega na odblokowaniu działania układu odporności. Pierwszy lek immunokompetentny (ipilimumab), do którego powstania przyczyniły się badania noblistów, zarejestrowano w 2010 r. Chociaż stosowanie leczenia immunologicznego na szeroką skalę jest na razie pieśnią przyszłości, to już dziś odgrywa ono ogromną rolę w terapii wielu nowotworów złośliwych.
Najczęściej wykorzystywaną w praktyce klinicznej metodą immunoterapii nowotworów jest stosowanie przeciwciał monoklonalnych skierowanych przeciw antygenom komórek nowotworowych lub na punkty kontrolne odpowiedzi immunologicznej, a także szczepionek opartych na komórkach nowotworowych lub komórkach dendrytycznych.
Najpowszechniej eksplorowanymi immunologicznymi punktami kontroli w onkologii są:
- antygen 4 związany z limfocytami T cytotoksycznymi (CTLA-4 – cytotoxic T cell antigen 4)
- receptor programowanej śmierci 1 (PD-1 – programmed death receptor 1)
- ligand receptora programowanej śmierci 1 (PD-L1 – programmed death-ligand 1).
Receptor CTLA-4 to transmembranowe białko, odpowiadające za hamowanie funkcji limfocytów T. Działa przede wszystkim przez konkurowanie z cząsteczką kostymulatorową CD28 o wiązanie do jej ligandów CD80 i CD86 na komórkach prezentujących antygen (APC – antigen presenting cells), blokując sygnał kostymulatorowy aktywujący limfocyty. Zgodnie z teorią, blokada receptora CTLA-4 przez przeciwciała monoklonalne powinna utrzymywać limfocyty T w stanie aktywacji i doprowadzić do amplifikacji odpowiedzi odpornościowej w organizmie. Tym samym wzmocnieniu powinna ulec odpowiedź przeciwnowotworowa, co stanowi podstawę klinicznego zastosowania przeciwciał monoklonalnych anty-CTLA-4 w immunoterapii nowotworów.
PD-1 jest białkowym receptorem błonowym uważanym za ważny punkt kontroli immunologicznej regulującej apoptozę, czyli zaprogramowaną śmierć komórki, poprzez zwiększenie aktywności swoistych antygenowo limfocytów T węzłów chłonnych, przy równoczesny...
