Na całym świecie, również w Polsce, systematycznie wzrasta częstość zachorowań na nowotwory skóry, w tym czerniaka. Co istotne, wraz ze wzrostem wartości współczynników zachorowalności spada wartość współczynników zgonów z powodu tego nowotworu. Wynika to ze zwiększającej się świadomości społecznej dotyczącej nowotworów skóry, doskonalszych narzędzi diagnostycznych (dermoskopia, wideodermoskopia) oraz zmiany strategii badań diagnostyczno-profilaktycznych. Tendencje te zauważalne są również w naszym kraju, choć wyniki leczenia tego nowotworu nadal są niezadowalające. Obecnie dąży się do stanu, w którym chorzy na czerniaka skóry nie będą umierać z tego powodu, ponieważ jest to nowotwór stosunkowo łatwy do rozpoznania, a leczenie jego wczesnych stadiów jest proste i skuteczne.

Niniejsze syntetyczne opracowanie (część zagadnień skrócono i znacznie uproszczono, część pominięto) skierowane jest do lekarzy niedermatologów, głównie lekarzy rodzinnych, których udział w diagnostyce nowotworów, również skóry, jest znaczący. Autorzy, zdając sobie sprawę z realiów systemu podstawowej opieki zdrowotnej w naszym kraju, starali się dostosować artykuł do potrzeb i możliwości lekarza rodzinnego, wierząc, że jego treść będzie przystępna, praktyczna i przyczyni się do udoskonalenia współpracy diagnostycznej między lekarzami rodzinnymi, dermatologami, chirurgami i onkologami w zakresie diagnostyki i leczenia czerniaka skóry.

Rola lekarza rodzinnego w diagnostyce czerniaka skóry

Biorąc pod uwagę możliwości i ograniczenia lekarza rodzinnego, zasadniczą jego rolą będzie wyodrębnienie spośród swoich pacjentów osób obarczonych dużym ryzykiem zachorowania na nowotwory skóry (w tym czerniaka) i skierowanie ich do poradni dermatologicznej (tab. 1). Lekarz dermatolog po określeniu osobniczego ryzyka zachorowania na nowotwory skóry ustala częstotliwość rutynowych badań ukierunkowanych na ich detekcję (najczęściej co 6-12 miesięcy przez całe życie pacjenta). Badanie takie obejmuje badanie fizykalne całej powierzchni skóry i błon śluzowych z użyciem dermatoskopu i/lub wideodermatoskopu. W zależności od potrzeb obrazy dermoskopowe oraz zdjęcia kliniczne chorych powinny być archiwizowane i porównywane w określonych odstępach czasu. Pacjenci otrzymują informacje o objawach wymagających niezwłocznej konsultacji (tab. 2). Podejrzane zmiany są wycinane diagnostycznie (biopsja wycięciowa).