Objawy zaburzeń stanu odżywiania stwierdza się u 20-50% pacjentów przebywających na oddziałach chirurgii onkologicznej^1,2. Częstość występowania tych zaburzeń zależy od: rodzaju, umiejscowienia i zaawansowania choroby podstawowej, obecności i rodzaju schorzeń współistniejących, wielkości urazu, wieku chorego^1,2. Najbardziej narażeni są chorzy na nowotwory górnej części układu pokarmowego. Stwierdzenie niedożywienia nie pozostaje bez wpływu na losy pacjenta, gdyż jego obecność w każdym przypadku wiąże się z różnego rodzaju konsekwencjami.

Następstwa niedożywienia dzielą się na pierwotne i wtórne. Do pierwszych należą: zmniejszenie masy ciała, osłabienie siły mięśniowej, osłabienie sprawności psychomotorycznej, upośledzenie odporności, niedokrwistość, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, zaburzenia układu krążenia i oddechowego, stłuszczenie wątroby, zmniejszenie produkcji białek, zmniejszenie masy trzustki, zaburzenie wydzielania enzymów trawiennych, zrzeszotnienie kości oraz upośledzenie odporności komórkowej i humoralnej. Do wtórnych skutków niedożywienia, na których uniknięciu najbardziej zależałoby chirurgowi, zalicza się: wzrost częstości zakażeń, zaburzenie gojenia ran, zwiększenie śmiertelności, przedłużenie pobytu w szpitalu oraz wzrost kosztów leczenia.

Skutki niedożywienia są szczególnie zauważalne właśnie u pacjentów oddziałów chirurgii, dlatego temat ten jest znany od dawna. Już w 1936 r. Hiram Studley, analizując grupę pacjentów, u których wykonano częściową resekcję żołądka, wykazał, że ubytek >20% masy ciała powoduje wzrost śmiertelności do 30%. Do dziś opublikowano dziesiątki prac, w których opisano konsekwencje niedożywienia, i nikt nie kwestionuje już potrzeby jego leczenia².

Co ciekawe, w ciągu dwóch dekad okazało się, że interwencja żywieniowa może zostać wykorzystana nie tylko w leczeniu niedożywienia. Henrik Kehlet zaobserwował bowiem, że największy wpływ na przedłużenie czasu hospitalizacji mają: niewłaściwe leczenie przeciwbólowe i związane z tym przedłużone unieruchomienie chorych, nadmierna podaż dożylna płynów opóźniająca powrót perystaltyki oraz późne włączenie diety doustnej, co również wydłuża powrót prawidłowych funkcji przewodu pokarmowego^1-5. Zaproponował wówczas koncepcję wieloczynnikowej, przyspieszonej rehabilitacji po zabiegu chirurgicznym u pacjentów operowanych z powodu chorób jelita grubego, która w efekcie pozwoliła na skrócenie czasu hospitalizacji po zabiegu z 7 do 3 dni przy niezmienionej liczbie powikłań. Koncepcje tego typu otrzymały najpierw nazwę fast track, a następnie Enhanced Recovery Protocol (ERP), z których najbardziej znany jest Enhanced Recovery After Surgery Protocol (ERAS).