Nowotwory złośliwe stanowią w Polsce drugą, po chorobach układu krążenia, przyczynę zgonu. Liczba zachorowań w Polsce w ciągu ostatnich trzech dekad wzrosła ponaddwukrotnie, natomiast liczba zgonów z powodu nowotworów w czasie ostatnich pięciu dekad – prawie 2,5 razy. Warto zaznaczyć, że nowotwory złośliwe są najczęstszą przyczyną zgonów wśród kobiet w wieku 25-64 lat. Wydaje się więc, że zachowanie czujności onkologicznej przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) jest kluczowe w szybkim wykrywaniu i zmniejszeniu śmiertelności z powodu nowotworów złośliwych¹.

Standardową miarą prawidłowej ścieżki diagnostycznej u chorych onkologicznych jest czas od pojawienia się pierwszych objawów choroby do ostatecznej diagnozy. Obraz nowotworu może być niejasny u pacjentów z wieloma chorobami współistniejącymi, niespecyficznymi objawami lub wynikami badań. Szybkie rozpoznanie raka w celu poprawy wyników terapeutycznych jest priorytetem wielu rządów europejskich.

Na przykład polityka rządu Wielkiej Brytanii koncentruje się na zwiększeniu odsetka chorych na nowotwory zdiagnozowanych wcześnie (tj. w stadium I lub II) z 50 do 75% w 2028 r.² Monitorowanie skuteczności tego postępowania wymaga solidnych pomiarów kluczowych punktów czasowych w onkologicznej ścieżce diagnostycznej. Jedną z często stosowanych miar jest odstęp diagnostyczny, definiowany jako czas między pierwszym zgłoszeniem objawów nowotworu lekarzowi a ustaleniem ostatecznego rozpoznania³. Standardowym podejściem jest traktowanie pierwszego objawu lub nieprawidłowego wyniku badań jako pierwszej zarejestrowanej cechy wystąpienia możliwego nowotworu zarejestrowanego na rok przed rozpoznaniem. Takie podejście jest jednak problematyczne, ponieważ występujące objawy są swoiste i czułe w różnym stopniu dla różnych typów nowotworów, a ich zakres może być wąski lub szeroki. Na przykład objawy dużego ryzyka obejmują guzek piersi, którego wykrycie wiąże się z wystąpieniem raka piersi u 8% kobiet w wieku 50-59 lat. Z kolei objawem małego ryzyka wystąpienia różnych typów nowotworów jest ból brzucha. U osób z tym objawem różne nowotwory występują z częstością 2,4%, przy czym najczęściej są: to rak jelita grubego (1,5%), przełyku (0,3%), trzustki (0,3%) lub pęcherza moczowego (0,2%). W związku z tym lekarz może nie być wystarczająco pewny co do możliwej lokalizacji nowotworu, aby rozpocząć odpowiednie badania lub skierować pacjenta do specjalisty. Co więcej, większość objawów, które mogą wskazywać na nowotwór, może mieć jednak inne, nienowotworowe przyczyny. Na przykład rak płuca i przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) objawiają się kaszlem i dusznością. Zgodnie z tym 27-48% widocznych pierwszych objawów raka płuca może w ogóle nie być wywołane przez nowotwór złośliwy i stanowić stały poziom tła objawów choroby nowotworowej⁴.