Neutropenia i gorączka neutropeniczna – definicje

Neutropenia oznacza stężenie leukocytów z podgrupy neutrofili (granulocytów obojętnochłonnych, neutrocytów) poniżej normy. Może się ono różnić między poszczególnymi laboratoriami, choć najczęściej za wartość graniczną przyjmuje się 1500 komórek w mikrolitrze (1,5 × 10 000/µl lub 1500/µl). Neutropenia towarzyszy leczeniu onkologicznemu, głównie terapii cytostatykami (chemioterapia), lekami ukierunkowanymi molekularnie (inhibitory kinaz tyrozynowych [TKI – tyrosine kinase inhibitors], cykliby, inhibitory polimerazy poli adenozynodifosforanu rybozy [PARP – poly adenosine diphosphate-ribose polymerase]), oraz radioterapii (RTH – radiotherapy), niemniej może występować także w przebiegu innych chorób (infekcji, schorzeń hematologicznych), antybiotykoterapii i terapii immunosupresyjnej, niedoborów witamin z grupy B (B₁₂, kwas foliowy), a nawet fizjologicznie (wiek podeszły).

Z szerszej perspektywy neutropenia to jedna z odmian leukopenii, czyli obniżonego stężenia leukocytów. Może, ale nie musi, współistnieć z innymi białokrwinkowymi „-peniami”, np. z limfopenią, a także niedokrwistością i małopłytkowością, których omówienie wykracza poza zakres tego opracowania. Warto jednak pamiętać, że ocena zaburzeń morfologii zawsze powinna być kompleksowa.

W dokumentacji medycznej pacjentów onkologicznych w kontekście neutropenii zdarzają się także określenia, takie jak „agranulocytoza” – jest to bardzo głęboka neutropenia <100/µl, czy „pancytopenia” – to niedobór wszystkich elementów morfotycznych krwi: erytrocytów, leukocytów i trombocytów.

Z klinicznego punktu widzenia istotna jest neutropenia w stopniu co najmniej III wg międzynarodowej skali do oceny nasilenia powikłań, którą jest klasyfikacja Common Terminology Criteria for Adverse Events (CTC AE), co odpowiada liczbie neutrofili <1000/µl. Od III stopnia neutropenii zaburzenie odporności komórkowej istotnie zwiększa ryzyko wystąpienia powikłanych infekcji, które są celem działań prewencyjnych i leczniczych u chorych onkologicznych¹.

Gorączka neutropeniczna natomiast to powikłanie towarzyszące zaburzeniom odporności komórkowej, którą definiuje się jako współistnienie neutropenii w co najmniej III stopniu oraz gorączki >38,3°C (w jednym pomiarze) lub ≥38°C trwającej ponad godzi...