Epidemiologia zmian ogniskowych w gruczole tarczowym

Zmiany ogniskowe tarczycy stanowią powszechną patologię tego narządu i są najczęstszym powodem konsultacji endokrynologicznej. Według badań autopsyjnych u >50% populacji stwierdza się przynajmniej jedną zmianę niemą klinicznie o średnicy przekraczającej 1 cm, natomiast odsetek guzów wykrywanych podczas badania palpacyjnego mieści się w przedziale 4-7%^1,2. Zmiany ogniskowe w tarczycy stwierdza się u blisko 65% badanych, przy czym >50% stanowią osoby >50 r.ż.³ W znakomitej większości są to zmiany łagodne. Zaburzenia czynności tarczycy występują znacznie rzadziej i dotyczą mniej więcej 7% dorosłej populacji⁴. Zgodnie z danymi z analiz przeprowadzonych wśród dużych grup chorych ryzyko złośliwości w zmianie ogniskowej tarczycy przed poszerzeniem diagnostyki wynosi 3-15%^5,6.

Epidemiologia raka tarczycy

Raki stanowią >95% zmian złośliwych tarczycy i odpowiadają za mniej więcej 1-2% wszystkich nowotworów złośliwych w populacji. W ciągu ostatnich lat zapadalność na TC dynamicznie wzrasta⁷. Według danych amerykańskich plasuje się on na 3 miejscu wśród nowotworów, których rozpoznawalność zwiększa się najszybciej, z podwojeniem zachorowalności w ciągu ostatnich 3 dekad⁸. W polskich warunkach na podstawie Krajowego Rejestru Nowotworów stwierdzono w 2020 r. >3200 nowych zachorowań na TC⁹. Znaczny odsetek guzów jest wykrywany w badaniach obrazowych wykonywanych z innych przyczyn, np. w rezonansie magnetycznym (MR) bądź tomografii komputerowej (TK) kręgosłupa szyjnego lub badaniu ultrasonograficznym (USG) doppler tętnic szyjnych. Postęp technologiczny umożliwiający poprawę rozdzielczości umożliwił dostrzeganie takich zmian.

Dane z lat 2009-2018 pokazują, że w ciągu ostatnich 10 lat śmiertelność z powodu TC nieznacznie wzrosła (0,6%/rok). W 2020 r. w Polsce stwierdzono 347 zgonów⁹. Global Cancer Observatory (GCO) standaryzowany na wiek współczynnik zachorowań na raka tarczycy w 2020 r. określił jako 10,1 na 100 000/rok dla kobiet oraz 3,1 na 100 000/rok dla mężczyzn, a zgonów – 0,5 na 100 000/rok dla kobiet oraz 0,3 na 100 000/rok dla mężczyzn¹⁰.

Diagnostyka zmian ogniskowych tarczycy

Badanie ultrasonograficzne

Zarówno zmiany ogniskowe uwidocznione przypadkowo w badaniach obrazowych, jak i guzy stwierdzone w badaniu palpacyjnym wymagają potwierdzenia w USG tarczycy – jest to obecnie najlepsze, łatwo dostępne narzędzie do wykrywania i wstępnej oceny zmian...