lek. Krzysztof Kowalik

lek. Anna Gruszczyńska

lek. Katarzyna Hetman

prof. dr hab. n. med. Andrzej Modrzejewski

Nasieniaki to typowe nowotwory jąder należące do zarodkowych guzów gonad (GCT – germ cell tumors). Nowotwory te są charakterystyczne dla mężczyzn w wieku 15-40 lat. Zarodkowe guzy gonad stanowią 95% wszystkich guzów jąder, a nasieniaki – 40% wszystkich GCT. Guzy jądra dotyczą jedynie 1% populacji młodych mężczyzn, niemniej corocznie obserwuje się tendencję wzrostową ich występowania¹.

Zarodkowe guzy gonad są wysoce wrażliwe na chemioterapię (CTH – chemotherapy). Rokowanie we wcześnie wykrytym zarodkowym guzie jądra jest dobre. W GCT bez przerzutów odległych 5-letnie przeżycie szacuje się na 97% przypadków².

Markerami GCT są:

• fosfataza zasadowa (ALP – alkaline phosphatase)
• ludzka β gonadotropina kosmówkowa (β-HCG – beta-human chorionic gonadotropin)
• dehydrogenaza mleczanowa (LDH – lactate dehydrogenase).

Na uwagę zasługuje, że w nasieniaku klasycznym stężenie ALP często pozostaje w normie, natomiast β-HCG jest podwyższone jedynie u 10% pacjentów – wysoka wartość tego ostatniego markera w chwili rozpoznania przemawia za gorszym rokowaniem³.

Każdy chory po leczeniu GCT wymaga aktywnej obserwacji onkologicznej i urologicznej ze względu na 500-krotnie większe ryzyko rozwoju guza w drugim jądrze. W przestrzeni zaotrzewnowej (w węzłach chłonnych) zwykle stwierdza się przerzuty z nasieniaka jądra, dlatego przy przerzutowej postaci wykonuje się ich resekcję⁴.

Nasieniak jako pierwotny guz przestrzeni zaotrzewnowej w literaturze światowej jest opisywany bardzo rzadko⁵.

Przypadek kliniczny

Mężczyzna, lat 35, zgłosił się do szpitala z powodu trwającego od 2 tygodni uporczywego bólu nadbrzusza środkowego i lewego. Przyjmowane posiłki nie miały wpływu na intensywność bólu. Pacjent nie zgłaszał nudności ani wymiotów. W badaniu ultrasonograficznym (USG) jamy brzusznej stwierdzono w nad- i śródbrzuszu po stronie lewej rozległy wielokształtny obszar o obniżonej echogeniczności. Nerka lewa miała nieostre zarysy.

Tomografia komputerowa (TK) ze środkiem kontrastującym uwidoczniła na wysokości śródbrzusza po lewej stronie wychodzącą z przestrzeni zaotrzewnowej nieregularną policykliczną masę guzowatą o wymiarach 96 × 120 × 118 mm, z mieszaną densyjnością (ryc. 1). W opisie pojawiła się informacja, że masy nie dało się oddzielić od mięśnia biodrowo-lędźwiowego lewego, otaczała ona aortę brzuszną od strony lewej, lewą tętnicę nerkową, lewą żyłę nerkową i silnie przylegała do powięzi poprzecznej. Guz naciekał również okolicę wnęki lewej nerki i lewy moczowód (ryc. 2). Dodatkowo widoczne były pojedyncze węzły chłonne okołoaortalne po stronie lewej o nierównych obrysach i o wymiarach niemal 10 mm. Widoczne było również pogrubienie ściany jelita czczego do 12 mm w śródbrzuszu lewym na odcinku blisko 65 mm.

Rycina 1. Guz przestrzeni zaotrzewnowej po lewej stronie w obrazie tomografii komputerowej – przekrój czołowy. Widoczna nieregularna, policykliczna masa guzowata o wymiarach 96 × 120 × 118 mm, o mieszanej densyjności

Po 2 tygodniach od wypisu ze szpitala pacjentowi wykonano rezonans magnetyczny (MR) jamy brzusznej ze środkiem kontrastującym. Badanie wykazało w przestrzeni zaotrzewnowej centralno-lewostronnie, na wysokości lewej nerki obecność policyklicznej masy rozrostowej o wymiarach 140 × 125 × 95 mm (ryc. 3).