Pacjent w trakcie leczenia onkologicznego
Diagnostyka i postępowanie w przypadku nowotworów o nieznanym umiejscowieniu pierwotnym
lek. Anna Gruszczyńska1
Konrad Reweda-Kwiatkowski2
lek. Katarzyna Hetman3
lek. Krzysztof Kowalik4
prof. dr hab. n. med. Andrzej Modrzejewski4
- Postęp w badaniach nad biomarkerami i technologiami molekularnymi stanowi szansę na poprawę rokowania u pacjentów z nowotworami o nieznanej pierwotnej lokalizacji (CUP – cancers of unknown primary site). Na podstawie dokonanego przeglądu piśmiennictwa autorzy niniejszego artykułu omawiają diagnostykę oraz aktualne możliwości leczenia tego typu nowotworów
Nowotwór z obecnymi przerzutami, w przypadku którego nie udaje się znaleźć ogniska pierwotnego wystąpienia choroby mimo przeprowadzenia szczegółowych badań diagnostycznych, nazywany jest nowotworem złośliwym o nieznanej pierwotnej lokalizacji1,2. Występuje głównie u mężczyzn w wieku 55-65 lat3. Tego typu nowotwory stanowią mniej więcej 3-5% wszystkich nowotworów złośliwych4,5. Inne dane świadczą, że udoskonalenie metod diagnostycznych pozwoliło na zmniejszenie częstości występowania CUP z 5% do 2% wszystkich diagnozowanych nowotworów złośliwych6, a jeszcze inne, że CUP stanowią <1% nowych diagnoz7. Plasują się jednocześnie na czwartym miejscu pod względem najczęstszej przyczyny zgonu oraz na dziesiątym pod kątem najczęściej występującego nowotworu8,9.
W diagnostyce CUP wykorzystuje się m.in. szczegółowe badanie podmiotowe i przedmiotowe, badania laboratoryjne, badanie histopatologiczne, badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa (TK) klatki piersiowej oraz jamy brzusznej i miednicy, rezonans magnetyczny (MR), pozytonowa tomografia emisyjna (PET – positron emission tomography)2,9. W leczeniu najczęściej stosowana jest agresywna chemioterapia (CTH – chemotherapy)4,5. Roczny wskaźnik przeżycia pacjentów z CUP wynosi 30%10.
Rokowanie
Nowotwory o nieznanym umiejscowieniu pierwotnym zwykle charakteryzują się złym rokowaniem, ponieważ w momencie rozpoznania choroby występują już przerzuty1,9. Niemniej u 20% chorych jest ono korzystne i zauważono lepszą odpowiedź na zastosowane leczenie9. Ustalenie rokowania w stosunku do pacjentów z CUP opiera się na ocenie stanu sprawności oraz poziomie dehydrogenazy mleczanowej (LDH – lactate dehydrogenase) w surowicy. Sprawność na poziomie 0-1 w skali Eastern Cooperative Oncology Group (ECOG) oraz prawidłowa wartość LDH dają lepsze prognozy i średni czas przeżycia bliski 12 miesiącom11. Do czynników predykcyjnych złego rokowania natomiast należą m.in.12:
