Trwająca ogólnoświatowa epidemia ludzkiego wirusa niedoboru odporności (HIV – human immunodeficiency virus) i wywołanej nim choroby – zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS – acquired immunodeficiency syndrome) – stanowią jedno z największych wyzwań współczesnej medycyny. W ogólnoświatowym projekcie Joint United Nations Programme on HIV and AIDS (UNAIDS) szacuje się, że w 2023 r. żyło 39,9 mln osób zakażonych HIV, wystąpiło 1,3 mln nowych zakażeń, a 630 tys. zmarło z powodu chorób związanych z AIDS. Dane z prowadzonych statystyk wskazują, że zapadalność na niektóre nowotwory złośliwe jest wyższa w populacji z HIV (PWH – people living with HIV) niż wśród osób niezakażonych.

Nowotwory definiujące AIDS

Nowotwory definiujące AIDS (ADC – AIDS defining cancers) są grupą złośliwych chorób onkologicznych, które historycznie były związane z pierwszymi pacjentami zakażonymi HIV. W 1997 r. amerykańskie Centra Kontroli Chorób (CDC – Centers for Disease Control) wpisały mięsaka Kaposiego (KS – Kaposi’s sarcoma) oraz chłoniaki nieziarnicze (NHL – non-Hodgkin lymphomas) do listy chorób wskaźnikowych, a w 1993 r. do ADC dodano raka szyjki macicy (CC – cervical cancer)¹.

Mięsak Kaposiego

Mięsak Kaposiego do lat 80. XX w. był rzadkim nowotworem występującym głównie u starszych mężczyzn z obszaru Morza Śródziemnego oraz Europy Środkowej. Jego pojawienie się w czerwcu 1981 r. w Stanach Zjednoczonych u grupy młodych mężczyzn uprawiających seks z mężczyznami (MSM – men having sex with men) było jedną z zapowiedzi nadchodzącej epidemii. Szacuje się, że KS występuje do 500 razy częściej u PWH niż w populacji ogólnej². Pojawienie się mięsaka Kaposiego jest związane głównie z infekcją wirusem należącym do rodziny Herpesviridae – HHV-8 (human herpesvirus 8); najczęściej występuje u MSM¹. Terenem endemicznego KS jest Afryka Subsaharyjska, gdzie nowotwór ten dotyka również kobiety i dzieci. Od czasu wprowadzenia skutecznej terapii antyretrowirusowej (cART – combined antiretroviral therapy) zapadalność na mięsaka Kaposiego znacząco się zmniejszyła. Obecnie szacuje się, że wynosi blisko 12% z grupy nowotworów u PWH¹.

Chłoniaki nieziarnicze

Pomimo wielkiego sukcesu cART chłoniaki nieziarnicze pozostają jednymi z najczęściej występujących nowotworów hematologicznych w populacji z HIV3. Wśród osób zakażonych HIV najczęstszymi NHL są rozlany chłoniak z dużych komórek B (DLBCL – diffuse ...