Wprowadzenie

Borelioza jest przewlekłą wieloukładową chorobą zakaźną wywołaną przez krętki Borrelia burgdorferi. Krętki B. burgdorferi są wprowadzane do organizmu ludzkiego w wyniku pokłucia przez będące ich nosicielami kleszcze gatunku Ixodes – wektory zakażenia. Choroba występuje na obszarach żerowania kleszczy, głównie w krajach półkuli północnej. W Ameryce Północnej oraz w krajach Europy i Azji borelioza należy do najpowszechniejszych chorób przenoszonych przez kleszcze. Wbrew krążącym poglądom borelioza jest chorobą uleczalną pod warunkiem, że została prawidłowo rozpoznana i leczona.

Czynniki przyczynowe boreliozy i ich wektory

W Ameryce Północnej jedynym rozpoznanym czynnikiem przyczynowym boreliozy u ludzi są krętki Borrelia burgdorferi sensu stricto. W Europie co najmniej pięć różnych odmian gatunkowych krętków (Borrelia afzelii, Borrelia garinii, Borrelia burgdorferi, Borrelia spielmanii i Borrelia bavariensis) może powodować chorobę, prowadząc do bardziej zróżnicowanego jej obrazu klinicznego w porównaniu z Ameryką Północną. Kolejne trzy gatunki krętków (Borrelia bissettii, Borrelia lusitaniae i Borrelia valaisiana) są wykrywane sporadycznie u chorych i nie mają większego znaczenia epidemiologicznego.^1,2 Poszczególne odmiany gatunkowe krętków inne niż Borrelia burgdorferi s.s. znane są pod nazwą Borrelia burgdorferi sensu lato. Przyczyną zakażeń w Europie są najczęściej krętki B. afzelii i B. garinii, podczas gdy w Azji dominują zakażenia B. garinii. Każdy z gatunków wykazuje swoisty tropizm do poszczególnych narządów czy układów i tak B. afzelii najczęściej wywołuje objawy ze strony skóry, B. garinii ze strony układu nerwowego, a B. burgdorferi s.s. ze strony stawów.^3,4

Krętki przenoszone są przez kleszcze bytujące na danym obszarze geograficznym. W Ameryce Północnej zasadniczymi wektorami zakażenia są kleszcze gatunków Ixodes scapularis i Ixodes pacyficus, w Europie – Ixodes ricinus, a w Azji – Ixodes persulcatu...

Transmisja krętków od kleszcza do żywiciela następuje przez ślinę kleszczy uwalnianą w czasie wysysania krwi. Im dłuższy jest ten czas, tym większe ryzyko transmisji zakażenia, ale wydaje się, że zależy on od gatunku. Przeniesienie krętków B. burgdorferi s.s. od zakażonych kleszczy I. scapularis czy I. pacyficus następuje po 36 godzinach od początku wkłucia. Czas przeniesienia krętków B. afzelii z zakażonych kleszczy Ixodes ricinus na żywiciela wydaje się krótszy.⁶ Wyniki badań doświadczalnych prowadzonych na myszoskoczkach wykazały, że do zakażenia zwierząt krętkami B. afzelii doszło już po 17 godzinach od momentu wkłucia kleszcza.⁴ Ze względu jednak na małą liczebność badanej grupy w cytowanym doświadczeniu do sformułowania wiarygodnych wniosków potrzebne są kolejne badania.