Wprowadzenie

Tradycyjne postrzeganie nadciśnienia tętniczego jako choroby przede wszystkim wieku dorosłego zmieniło się w ostatnich dekadach wraz z opracowaniem precyzyjnych wartości referencyjnych dla dzieci, które uwzględniają płeć, wiek oraz centyl wzrostowy.¹ Do rozpowszechnienia w codziennej praktyce pomiaru ciśnienia u dzieci przyczyniły się natomiast opublikowane w 2004 roku amerykańskie zalecenia wprowadzające obowiązek takiego pomiaru u dzieci powyżej 3 roku życia podczas każdej wizyty lekarskiej.²

W ostatniej dekadzie wraz z pojawieniem się światowej epidemii otyłości zmieniła się również epidemiologia nadciśnienia tętniczego u dzieci. W starszych grupach wiekowych główną przyczyną nadciśnienia stało się nadciśnienie pierwotne towarzyszące otyłości, które wyprzedziło dominujące we wszystkich kategoriach wiekowych wtórne nadciśnienie spowodowane nadciśnieniem nerkowym i naczyniowo-nerkowym.^3,4 W ostatnich latach zmienił się zarówno sposób oceny dziecka z nadciśnieniem, jak i jego monitorowanie. Szeroko rozpowszechniono metodę ambulatoryjnego 24-godzinnego pomiaru ciśnienia.⁵ Wprowadzono metody oceny powikłań narządowych nadciśnienia, takich jak przerost lewej komory, albuminuria czy zmiany naczyniowe, oraz ocenę dodatkowych czynników ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych, jakimi są zaburzenia lipidowe, hiperinsulinizm czy cukrzyca.⁶ Wyodrębniono jednocześnie grupę nadciśnienia monogenowego, grupę rzadkich przyczyn genetycznie uwarunkowanego nadciśnienia.⁷ W ostatniej dekadzie przeprowadzono również liczne badania kliniczne nad podstawowymi lekami hipotensyjnymi, umożliwiając ich ściślejsze i bezpieczniejsze dawkowanie u dzieci.⁸ Wiele z wyżej wymienionych zmian ujęto w europejskich zaleceniach dotyczących postępowania z dziećmi z podwyższonym ciśnieniem tętniczym wydanych przez European Society of Hypertension (ESH).⁶

Epidemiologia

Początkowe badania epidemiologiczne wykazywały, iż chorobowość z powodu nadciśnienia u dzieci i młodzieży wynosi około 1-2%. Nadciśnienie w tej grupie wiekowej było najczęściej wtórne do innej choroby, najczęściej nerek lub naczyń nerkowych.⁴ W przeciwieństwie do dorosłych nadciśnienie samoistne postrzegano jako rzadko występujące u dzieci. Nowsze badania epidemiologiczne wykazały częstość występowania stanu przednadciśnieniowego aż u 9% dzieci, a nadciśnienia u 4%.^9,3 Tę zwiększoną chorobowość tłumaczy się obserwowaną w okresie ostatniej dekady światową epidemią otyłości.¹⁰ Jej efektem jest wyodrębnienie nadciśnienia jako jednego z najbardziej rozpowszechnionych problemów zdrowotnych wieku rozwojowego.