Wprowadzenie

Rokrocznie w Polsce rozpoznawanych jest ok. 1100-1200 nowotworów wieku dziecięcego, wśród których dominują białaczki, stanowiące 26% wszystkich nowotworów dziecięcych. Przytłaczająca większość z nich jest w pełni wyleczalna. Białaczki są chorobami nowotworowymi cechującymi się klonalną proliferacją prekursorowych komórek linii limfoidalnej lub transformacją komórek linii mieloidalnej, monocytowej, erytroidalnej czy megaloblastycznej.

Najczęstszą postacią białaczki wśród dzieci jest ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) – około 80% wszystkich białaczek dziecięcych, zaś ostre białaczki nielimfoblastyczne (szpikowe) stanowią 10-15%. Najrzadziej, bo u około 5% dzieci chorych na białaczkę, rozpoznaje się przewlekłą białaczkę szpikową (CML). Od pojawienia się pierwszych objawów klinicznych do rozpoznania białaczki upływa średnio od 2 do 6 tygodni. To wciąż zbyt długo. Przyczyną tego opóźnienia jest w wielu przypadkach bezobjawowy początek choroby. Ponadto często jedyne odchylenia od normy możliwe są do uchwycenia tylko w morfologii krwi obwodowej z rozmazem. U dzieci chorych na białaczkę często występują takie objawy, jak bóle kończyn, brzucha, powiększenie węzłów chłonnych, cechy skazy małopłytkowej.

Objawy

Wypieranie prawidłowego utkania szpiku przez komórki nowotworowe doprowadza do spadku wytwarzania krwinek czerwonych, czyli niedokrwistości, zmniejszenia liczby płytek (małopłytkowości) i do zaburzeń w zakresie krwinek białych (neutropenii). U chorych można zaobserwować wystąpienie gorączki, owrzodzeń w jamie ustnej, nawracające zakażenia, uczucie zmęczenia, osłabienie apetytu, wzmożoną męczliwość, tachykardię, łatwe siniaczenia i krwawienie z błon śluzowych, wybroczyny i podbiegnięcia krwawe, splenomegalię oraz powiększenie wątroby. Bardzo groźnym objawem białaczki jest zespół żyły głównej górnej – cechujący się między innymi sinicą twarzy i dusznością – stanowiący bezpośrednie zagrożenie życia.

Poza zajęciem szpiku i tkanki limfatycznej komórki białaczkowe mogą się lokalizować w ośrodkowym układzie nerwowym, układzie moczowo-płciowym i kostno-mięśniowym, w skórze, sercu czy płucach. Wszędzie tam mogą doprowadzać do powstania nacieków, osłabienia prawidłowej funkcji danego narządu lub układu, a w przypadku zajęcia OUN – stanowić bezpośrednie zagrożenie życia.

Przerzuty nowotworowe są także przyczyną dolegliwości bólowych.