Wstęp

W społeczeństwie wiedza o możliwości wystąpienia udaru mózgu u dziecka jest mała, co opóźnia rozpoznanie. Udary mózgu u dzieci dzieli się podobnie jak u dorosłych na udary zakrzepowo-zatorowe (które mogą być tętnicze, niedokrwienne lub żylne) i krwotoczne. Ze względu na wiek zachorowania dzieli się je na udary:

• okresu noworodkowo-niemowlęcego
• wieku dziecięcego

W okres noworodkowy wchodzi też okres okołoporodowy obejmujący czas życia płodu na krótko przed porodem.

Epidemiologia

Zapadalność na udar niedokrwienny mózgu szacuje się w USA na 0,56-2,4/100 tys. dzieci na rok. Duży odsetek stanowią udary okołoporodowe, a zapadalność na nie szacuje się nawet na 1/2,5 tys. żywo urodzonych noworodków. W okresie noworodkowym częste są udary żylne; ich występowanie szacuje się na 1/100 tys. rocznie. Inaczej niż u dorosłych, u których 80-85% udarów to udary niedokrwienne, u dzieci udary niedokrwienne stanowią ok. 50%, a pozostałe 50% to udary krwotoczne. Udary częściej występują u chłopców niż u dziewcząt. Przeżywalność dzieci jest większa niż dorosłych, choć u ponad połowy dzieci realna jest groźba nawrotu.

Udar o etiologii zakrzepowo-zatorowej w okresie noworodkowo-niemowlęcym

Patofizjologia

Udar niedokrwienny jest następstwem niedrożności tętnic mózgowych, najczęściej spowodowanej zakrzepem lub zatorem. Najczęściej niedrożna jest tętnica środkowa mózgu. Objawy kliniczne zależą od obszaru niedokrwienia.

Około 50% wszystkich udarów o etiologii zakrzepowo-zatorowej stanowią udary żylne, w których często dochodzi do ukrwotocznienia. Częściej zajęty jest układ żył powierzchownych niż głębokich. W zawale żylnym położonym głęboko, zwłaszcza u noworodków, łatwo dochodzi do wtórnego krwawienia wewnątrzkomorowego. Czynnikami ryzyka zakrzepicy żylnej są:

• zaburzenia krzepnięcia o charakterze trombofilii (uwarunkowanej genetycznie lub nabytej)
• odwodnienie
• infekcje w obrębie głowy i szyi
• cewnikowanie żyły
• sepsa

Część przypadków zakrzepicy żylnej ma charakter idiopatyczny. W zakrzepicy zatok żylnych łatwo dochodzi do wzrostu ciśnienia żylnego i do obrzęku mózgu – miejscowego lub uogólnionego.

Czynniki ryzyka udaru mózgu w okresie noworodkowo-niemowlęcym

Na udar tętniczy i żylny bardziej narażone są noworodki urodzone przedwcześnie niż urodzone o czasie. Czynniki ryzyka udaru mózgu okresu noworodkowego dzielimy na matczyne, położnicze i noworodkowe. Czynnikami ryzyka ze strony matki mogą być:

• leczona niepłodność
• pierwszy poród
• rzucawka i stan przedrzucawkowy
• choroby autoimmunologiczne
• stosowanie w ciąży leków/używek