Neurologia

Udar mózgu u dzieci

Małgorzata Wiszniewska,1 Anna Członkowska2

1Oddział Neurologiczny z Pododdziałem Leczenia Udarów Mózgu, Szpital Specjalistyczny im. Stanisława Staszica w Pile

2II Klinika Neurologiczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Adres do korespondencji: Dr hab. n. med. Małgorzata Wiszniewska Oddział Neurologiczny z Pododdziałem Leczenia Udarów Mózgu, Szpital Specjalistyczny im. Stanisława Staszica w Pile ul. Rydygiera 1, 64-920 Piła

Pediatria po Dyplomie 2014;18(6):26-35

Wstęp

W społeczeństwie wiedza o możliwości wystąpienia udaru mózgu u dziecka jest mała, co opóźnia rozpoznanie. Udary mózgu u dzieci dzieli się podobnie jak u dorosłych na udary zakrzepowo-zatorowe (które mogą być tętnicze, niedokrwienne lub żylne) i krwotoczne. Ze względu na wiek zachorowania dzieli się je na udary:

  • okresu noworodkowo-niemowlęcego
  • wieku dziecięcego

W okres noworodkowy wchodzi też okres okołoporodowy obejmujący czas życia płodu na krótko przed porodem.

Epidemiologia

Zapadalność na udar niedokrwienny mózgu szacuje się w USA na 0,56-2,4/100 tys. dzieci na rok. Duży odsetek stanowią udary okołoporodowe, a zapadalność na nie szacuje się nawet na 1/2,5 tys. żywo urodzonych noworodków. W okresie noworodkowym częste są udary żylne; ich występowanie szacuje się na 1/100 tys. rocznie. Inaczej niż u dorosłych, u których 80-85% udarów to udary niedokrwienne, u dzieci udary niedokrwienne stanowią ok. 50%, a pozostałe 50% to udary krwotoczne. Udary częściej występują u chłopców niż u dziewcząt. Przeżywalność dzieci jest większa niż dorosłych, choć u ponad połowy dzieci realna jest groźba nawrotu.

Udar o etiologii zakrzepowo-zatorowej w okresie noworodkowo-niemowlęcym

Patofizjologia

Udar niedokrwienny jest następstwem niedrożności tętnic mózgowych, najczęściej spowodowanej zakrzepem lub zatorem. Najczęściej niedrożna jest tętnica środkowa mózgu. Objawy kliniczne zależą od obszaru niedokrwienia.

Około 50% wszystkich udarów o etiologii zakrzepowo-zatorowej stanowią udary żylne, w których często dochodzi do ukrwotocznienia. Częściej zajęty jest układ żył powierzchownych niż głębokich. W zawale żylnym położonym głęboko, zwłaszcza u noworodków, łatwo dochodzi do wtórnego krwawienia wewnątrzkomorowego. Czynnikami ryzyka zakrzepicy żylnej są:

  • zaburzenia krzepnięcia o charakterze trombofilii (uwarunkowanej genetycznie lub nabytej)
  • odwodnienie
  • infekcje w obrębie głowy i szyi
  • cewnikowanie żyły
  • sepsa

Część przypadków zakrzepicy żylnej ma charakter idiopatyczny. W zakrzepicy zatok żylnych łatwo dochodzi do wzrostu ciśnienia żylnego i do obrzęku mózgu – miejscowego lub uogólnionego.

Czynniki ryzyka udaru mózgu w okresie noworodkowo-niemowlęcym

Na udar tętniczy i żylny bardziej narażone są noworodki urodzone przedwcześnie niż urodzone o czasie. Czynniki ryzyka udaru mózgu okresu noworodkowego dzielimy na matczyne, położnicze i noworodkowe. Czynnikami ryzyka ze strony matki mogą być:

  • leczona niepłodność
  • pierwszy poród
  • rzucawka i stan przedrzucawkowy
  • choroby autoimmunologiczne
  • stosowanie w ciąży leków/używek

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Udar krwotoczny w okresie noworodkowo-niemowlęcym

Krwawienie śródmózgowe częściej występuje u noworodków urodzonych przedwcześnie drogą naturalną. Często jest to krwawienie dokomorowe. Zazwyczaj są to krwawienia bezobjawowe, ale szacuje [...]

Udar o etiologii zakrzepowo-zatorowej wieku dziecięcego

Nagłe wystąpienie objawów neurologicznych u dzieci może być oznaką wielu różnych chorób, także udaru mózgu, choć inaczej niż u dorosłych udar mózgu nie [...]

Udar krwotoczny wieku dziecięcego

Udar krwotoczny u dzieci związany jest z większą wczesną śmiertelnością niż udar niedokrwienny, ale pacjenci, którzy przeżyli ostry okres, często są w lepszym stanie [...]

Podsumowanie

Rozpoznanie udaru mózgu u dzieci stanowi poważne wyzwanie w pediatrii. Udar mózgu w okresie noworodkowo-niemowlęcym i dziecięcym jest chorobą rzadką, a wiedza o tym zagrożeniu jest niedostateczna [...]
Do góry